بریده‌ای از کتاب نگاهی کوتاه به تاریخچه روشنفکری در ایران: نسل دوم روشنفکری مشروطه و روشنفکری دوران پهلوی اثر شهریار زرشناس

در واقع، ارکان اندیشه آخوندزاده را می توان این گونه بر شمرد: 1.ماتریالیسم و الحاد صريح؛ 2.بی اعتقادی به معرفت وحیانی و دعوت به حاکمیت عقل مدرن به جای آن؛ 3.سكولاريسم 4. ترویج تئوری خطرناک و ضد فرهنگی تغییر خط و الفبای فارسی؛ 5.ترویج ناسیونالیسم تو خالی و بی ریشه باستان گرا؛ 6.ترویج اندیشه التقاطی و اومانیستی پروتستانیزم اسلامی 7.ترویج ایده های لیبرالی و مشروطه به سبک رژیم بریتانیا بر پایه‌((حقوق طبیعی)) و سکولاریسم؛ 8. اعتقاد به((نظریه ترقی)) و تقلید از نویسندگان عصر روشنگری و ترویج علم گرایی پوزیتیویستی؛ 9. دشمنی شدید و صریح با اسلام و روحانیت و اعراب مسلمان