بریده‌ای از کتاب تاریخ اسلام (از جاهلیت تا رحلت پیامبر اسلامی (ص)) اثر مهدی پیشوایی
1402/11/28
صفحۀ 298
آثار و نتايج غزوۀ تبوك گرچه در اين سفر پررنج و مشقّت، نبردى رخ نداد؛ اما آثار و نتايج مهمى به دنبال داشت كه برخى از آنها از اين قرارند: ۱. پيامبر صلى الله عليه و آله در اين سفر، با بستن پيمانهاى صلح با قبايل و امراى منطقۀ مرزى حجاز و شام، ايمنى اين منطقه را تأمين كرده، مطمئن شد كه آنها با قيصر روم همكارى نخواهند كرد. ۲. با اين حركت نظامى، فرماندهان سپاه اسلام با راه و چاه و مشكلات اين منطقه آشنا شده، طريقه لشگركشى در برابر قدرتهاى بزرگ آن روز را آموختند. از اين نظر، شايد بى جهت نبود كه نخستين نقطه اى كه مسلمانان پس از درگذشت پيامبر اسلام فتح كردند، سرزمين شام بود. ۳. در اين بسيج عمومى، مؤمنان و منافقان از يكديگر شناخته شدند و نوعى تصفيه و جداسازى در صفوف مسلمانان به عمل آمد. [۱] ۴. بالارفتن اعتبار نظامى مسلمانان، گرايش قبايل مختلف عرب به اسلام و ديدار نمايندگان آنها با پيامبر اسلام به منظور اعلام اطاعت، از ديگر آثار و نتايج مهم اين حركت نظامى بود كه در اينجا به توضيح آن مى پردازيم: نفوذ و گسترش اسلام در جزيرة العرب چنان كه فتح مكه نقطۀ عطفى در گسترش نفوذ اسلام در جزيرة29 العرب بود، جنگ تبوك نيز گام مهم ديگرى در اين جهت بود؛ زيرا با اين حركت كه در واقع مانور بزرگى بود، حيثيت و اعتبار نظامى مسلمانان بالا رفت و همگان فهميدند كه قدرت نظامى اسلام به جايى رسيده است كه مى تواند در نقطه اى دوردست، با بزرگ ترين قدرت جهان مقابله كند. تأثير سياسى و نظامى اين مانور به حدّى بود كه پس از بازگشت پيامبر اسلام به مدينه، نمايندگان قبايل بسيارى كه تا آن روز مسلمان نشده بودند، دوران شرك و بت پرستى را خاتمه يافته دانسته، وارد مدينه شدند و اعلام اطاعت كردند. تعداد نمايندگانى كه آن سال بدين منظور به حضور پيامبر اسلام رسيدند، به قدرى زياد بود كه سال نهم را «سنة الوُفود» (سال ورود هيأتهاى نمايندگى قبايل به مدينه براى ديدار با پيامبر صلى الله عليه و آله) ناميده اند. [۱] ---------- [۱]: . جعفر سبحانى، فروغ ابديت (قم: انتشارات دفتر تبليغات اسلامى، چ ۵، ۱۳۶۸)، ج ۲، ص ۴۰۳-۴۰۴. [۱]: . ابن هشام، السيرة النبوية، ج ۴، ص ۲۰۵. سيره نويسان فهرستى از اين وفدها را ثبت كرده و تعداد آنها را بيش از شصت نوشته اند. ر. ك: الطبقات الكبرى، ج ۱، ص ۲۹۱-۳۵۹؛ تاريخ پيامبر اسلام، محمدابراهيم آيتى، ص ۶۰۹-۶۴۲.
آثار و نتايج غزوۀ تبوك گرچه در اين سفر پررنج و مشقّت، نبردى رخ نداد؛ اما آثار و نتايج مهمى به دنبال داشت كه برخى از آنها از اين قرارند: ۱. پيامبر صلى الله عليه و آله در اين سفر، با بستن پيمانهاى صلح با قبايل و امراى منطقۀ مرزى حجاز و شام، ايمنى اين منطقه را تأمين كرده، مطمئن شد كه آنها با قيصر روم همكارى نخواهند كرد. ۲. با اين حركت نظامى، فرماندهان سپاه اسلام با راه و چاه و مشكلات اين منطقه آشنا شده، طريقه لشگركشى در برابر قدرتهاى بزرگ آن روز را آموختند. از اين نظر، شايد بى جهت نبود كه نخستين نقطه اى كه مسلمانان پس از درگذشت پيامبر اسلام فتح كردند، سرزمين شام بود. ۳. در اين بسيج عمومى، مؤمنان و منافقان از يكديگر شناخته شدند و نوعى تصفيه و جداسازى در صفوف مسلمانان به عمل آمد. [۱] ۴. بالارفتن اعتبار نظامى مسلمانان، گرايش قبايل مختلف عرب به اسلام و ديدار نمايندگان آنها با پيامبر اسلام به منظور اعلام اطاعت، از ديگر آثار و نتايج مهم اين حركت نظامى بود كه در اينجا به توضيح آن مى پردازيم: نفوذ و گسترش اسلام در جزيرة العرب چنان كه فتح مكه نقطۀ عطفى در گسترش نفوذ اسلام در جزيرة29 العرب بود، جنگ تبوك نيز گام مهم ديگرى در اين جهت بود؛ زيرا با اين حركت كه در واقع مانور بزرگى بود، حيثيت و اعتبار نظامى مسلمانان بالا رفت و همگان فهميدند كه قدرت نظامى اسلام به جايى رسيده است كه مى تواند در نقطه اى دوردست، با بزرگ ترين قدرت جهان مقابله كند. تأثير سياسى و نظامى اين مانور به حدّى بود كه پس از بازگشت پيامبر اسلام به مدينه، نمايندگان قبايل بسيارى كه تا آن روز مسلمان نشده بودند، دوران شرك و بت پرستى را خاتمه يافته دانسته، وارد مدينه شدند و اعلام اطاعت كردند. تعداد نمايندگانى كه آن سال بدين منظور به حضور پيامبر اسلام رسيدند، به قدرى زياد بود كه سال نهم را «سنة الوُفود» (سال ورود هيأتهاى نمايندگى قبايل به مدينه براى ديدار با پيامبر صلى الله عليه و آله) ناميده اند. [۱] ---------- [۱]: . جعفر سبحانى، فروغ ابديت (قم: انتشارات دفتر تبليغات اسلامى، چ ۵، ۱۳۶۸)، ج ۲، ص ۴۰۳-۴۰۴. [۱]: . ابن هشام، السيرة النبوية، ج ۴، ص ۲۰۵. سيره نويسان فهرستى از اين وفدها را ثبت كرده و تعداد آنها را بيش از شصت نوشته اند. ر. ك: الطبقات الكبرى، ج ۱، ص ۲۹۱-۳۵۹؛ تاريخ پيامبر اسلام، محمدابراهيم آيتى، ص ۶۰۹-۶۴۲.
نظرات
تاکنون نظری ثبت نشده است.