بریده‌ای از کتاب درباره تقسیم کار اجتماعی اثر امیل دورکیم

آنچه -نظیر هر ارگانیسمی- سازنده وحدت جوامع سازمان‌یافته است، همین اجماع خودجوش اجزاء است و نه تنها همبستگی داخلی همانند عمل ناظم عالیترین مراکز ضرورت دارد، بلکه شرط لازم وحدت است، زیرا این مراکز به زبانی دیگر ترجمان همبستگی مزبورند و به اصطلاح مشخص آنند. بنابراین در واقع مغز موجد وحدت سازواره نیست، بلکه بیانگر و تمام‌کننده‌ آنست. وقتی درباره عکس‌العمل مجموعه بر اجزاء گفتگو میشود، باید توجه داشت که این مجموعه بایستی موجود باشد، یعنی ابتداء این اجزاء باید هر یک با دیگری همبسته باشند، تا آنکه کل به خود استشعار یاید و با عنوان کل، عکس‌العمل نشان دهد. پس به جای تمرکزی که مرتبا قوی‌تر میشود و در متن واقعیت جامعه ملاحظه میشود، بایستی به تدریج که کار تقسیم میگردد، یک نوع تجزیه تدریجی هم حاصل شود و این تجزیه، در این یا آن نقطه نباشد، بلکه در تمامی سطح جامعه بوجود آید. گفته می‌شود که [...] فقط حکومت است که صلاحیت اجرای این عمل را دارد. این مطلب حقیقت دارد ولی عمومیت و کلیت عمل مزبور بیش از آنستکه اگر همکاری وظائف اجتماعی به خودی خود تحقق نیابد، بتواند به تأمین آن بپردازد.