بریده‌ای از کتاب نمایش در ایران (یک مطالعه) اثر بهرام بیضایی
1403/9/28
صفحۀ 69
گرچه جنبش‌های آزادی‌خواهی مقدس است ولی گفتنی است که تلقین کنندگان شکوه موهومی عتیق[ایران باستان] خاندان‌های قدرتمندی[غیرمسلمانِ ضد اسلام] بودند که در نظام جدید[ایران پس از اسلام] امتیازات طبقاتی خود را از دست داده بودند. ایشان گرچه ظاهراً با دفاع از سنن و نوامیس باستانی که (نقالان ندانسته از مهمترین واسطه های تبلیغاتی آن بین عوام بوده‌اند) پشتیبانی توده را نسبت به فکر تجدید عهد گذشته جلب می‌کردند ولی عملاً می‌خواستند که با رجعت به دوره ی پیش از اسلامی امتیازات و حقوق طبقاتی سابق را بدست بیاورند. بدین ترتیب پس منافع توده در این بازگشت امری فرضی و مشكوك بود و شاید همین فاصله بین ایشان و سردمداران بود که سبب می‌شد هر بار این جنبش‌ها نافرجام بماند. از اواخر قرن پنجم شکست جنبش‌هایی که حامی اندیشه رجعت به روزگار باستان بودند یک نوع بدبینی و واپس زدگی در اغلبی از طبقات پدید آورد که نشانه هایش اندك اندك در آثاری که بجا ماند ظاهر شد...
گرچه جنبش‌های آزادی‌خواهی مقدس است ولی گفتنی است که تلقین کنندگان شکوه موهومی عتیق[ایران باستان] خاندان‌های قدرتمندی[غیرمسلمانِ ضد اسلام] بودند که در نظام جدید[ایران پس از اسلام] امتیازات طبقاتی خود را از دست داده بودند. ایشان گرچه ظاهراً با دفاع از سنن و نوامیس باستانی که (نقالان ندانسته از مهمترین واسطه های تبلیغاتی آن بین عوام بوده‌اند) پشتیبانی توده را نسبت به فکر تجدید عهد گذشته جلب می‌کردند ولی عملاً می‌خواستند که با رجعت به دوره ی پیش از اسلامی امتیازات و حقوق طبقاتی سابق را بدست بیاورند. بدین ترتیب پس منافع توده در این بازگشت امری فرضی و مشكوك بود و شاید همین فاصله بین ایشان و سردمداران بود که سبب می‌شد هر بار این جنبش‌ها نافرجام بماند. از اواخر قرن پنجم شکست جنبش‌هایی که حامی اندیشه رجعت به روزگار باستان بودند یک نوع بدبینی و واپس زدگی در اغلبی از طبقات پدید آورد که نشانه هایش اندك اندك در آثاری که بجا ماند ظاهر شد...
نظرات
تاکنون نظری ثبت نشده است.