بریده‌ای از کتاب بالزاک روایت: رمان نویسان 1 اثر شهریار زرشناس

در قرن هجدهم «مارکی دو ساد» را داریم که الان خیلی مورد توجه است، چرا که بسیاری او را آن سوی عقل روشنگری و خردمندی فردی می دانند و با مارکی دو ساد وجه پنهان عقلانیتِ روشنگری یعنی وجه بی خرد آن، وجه خرد ستیز و حتی فراتر از آن، وجه سادیستیک آن مورد توجه قرار می گیرد. حدود سی الی چهل سال است که فیلسوفان در مورد «ساد» صحبت می کنند و چون قرن هجدهمی و متعلق به دوران روشنگری است، او را در نسبت با عقل روشنگری می سنجند؛ اگر «آدورنو» و «هورکهایمر» در سال های 1940، «دیالکتیک روشنگری» را نوشتند و از این بحث کردند که: روشنگری دارد ضد خود را تولید می کند، عقلانیت روشنگری، عقلانیت ابزاری است و...؛ الان در مورد این نوشته می شود که در آن سوی بحث های عقلانیت روشنگری، حقوق بشر و غیره، سادیسم مارکی دو ساد قرار دارد‌‌؛ این آنتی تز عقلانیت نیست، آن روی سکه است. در اینجا بحث می شود که عقل، آن چیزی که ما فکر می کنیم نیست، برای همین است که از این عقل، فاشیسم شکل می گیرد‌‌؛ اقتداری که «فوکو» آن را نقد می کند، شکل می گیرد و... ‌؛ تمام این ها روی تاریک سکه ای هستند که روی دیگرش کاملاً نورانی است.