بریده‌ای از کتاب ایران بین دو کودتا اثر داريوش رحمانيان
1403/2/1
صفحۀ 231
جالب این که کار واژه‌سازی و واژه‌پردازی در فرهنگستان نیز از اعمال نظر و دخالت شخص رضاشاه در امان نماند و پاره‌ای افراط کاری‌ها همچنان ادامه یافت. این مسئله پاره‌ای از فضلا و دانشمندان را به انتقاد برانگیخت. از آن جمله تقی زاده که در آن زمان در خارج از کشور به سر می‌برد جرئت به خرج داد و مقاله‌ای با عنوان «جنبش ملی ادبی» نوشت که در مجله تعلیم و تربیت که ماهنامه رسمی وزارت معارف بود به چاپ رسید.خود تقی زاده درباره این مقاله در خاطرات خود چنین گفته است: «... آن را بر ضد فرهنگستان که لغت تازه می‌ساختند نوشتم. گفتم این کار بیخود است و فارسی را خراب می‌کنند. آنجا یک چیزی هم نوشتم که حکم شده این عبارات و لغات را استعمال بکنند. می‌گفتند به تصویب همایونی رسیده. لغت درست می‌کردند و می‌بردند به شاه نشان می‌دادند. آن وقت همه چیز این طوری شده بود ... من در آن مقاله نوشته بودم این کار اهل علم است که از این مقوله بصیرتی داشته باشند و این با حکم و اینها نمی‌شود. گفتم که از قدیم گفته‌اند که شمشیر در کار قلم نباید مداخله بکند ...» این مقاله باعث ناراحتی و خشم رضاشاه شد. دوستان تقی زاده نسبت به جان او بیمناک شدند و او ترجیح داد که در اروپا بماند و به ایران باز نگردد. نصرالله فلسفی مدیر مجله تعلیم و تربیت از کار برکنار شد و تنی چند از مسئولان وزارت معارف و از جمله غلامعلی رعدی آذرخشی رئیس انطباعات وزارت معارف، بازداشت شدند. با این حال پاره‌ای از پژوهشگران کارنامه فرهنگستان اول را نسبتاً موفق ارزیابی کرده‌اند. در اردیبهشت ۱۳۱۷ ش فرهنگستان اول به فرمان رضاشاه ۲۲۵ منحل شد و یک هفته پس از آن فرمان تشکیل مجدد فرهنگستان صادر شد که با ریاست وزیر معارف و اعضای جدید شروع به کار کرد.
جالب این که کار واژه‌سازی و واژه‌پردازی در فرهنگستان نیز از اعمال نظر و دخالت شخص رضاشاه در امان نماند و پاره‌ای افراط کاری‌ها همچنان ادامه یافت. این مسئله پاره‌ای از فضلا و دانشمندان را به انتقاد برانگیخت. از آن جمله تقی زاده که در آن زمان در خارج از کشور به سر می‌برد جرئت به خرج داد و مقاله‌ای با عنوان «جنبش ملی ادبی» نوشت که در مجله تعلیم و تربیت که ماهنامه رسمی وزارت معارف بود به چاپ رسید.خود تقی زاده درباره این مقاله در خاطرات خود چنین گفته است: «... آن را بر ضد فرهنگستان که لغت تازه می‌ساختند نوشتم. گفتم این کار بیخود است و فارسی را خراب می‌کنند. آنجا یک چیزی هم نوشتم که حکم شده این عبارات و لغات را استعمال بکنند. می‌گفتند به تصویب همایونی رسیده. لغت درست می‌کردند و می‌بردند به شاه نشان می‌دادند. آن وقت همه چیز این طوری شده بود ... من در آن مقاله نوشته بودم این کار اهل علم است که از این مقوله بصیرتی داشته باشند و این با حکم و اینها نمی‌شود. گفتم که از قدیم گفته‌اند که شمشیر در کار قلم نباید مداخله بکند ...» این مقاله باعث ناراحتی و خشم رضاشاه شد. دوستان تقی زاده نسبت به جان او بیمناک شدند و او ترجیح داد که در اروپا بماند و به ایران باز نگردد. نصرالله فلسفی مدیر مجله تعلیم و تربیت از کار برکنار شد و تنی چند از مسئولان وزارت معارف و از جمله غلامعلی رعدی آذرخشی رئیس انطباعات وزارت معارف، بازداشت شدند. با این حال پاره‌ای از پژوهشگران کارنامه فرهنگستان اول را نسبتاً موفق ارزیابی کرده‌اند. در اردیبهشت ۱۳۱۷ ش فرهنگستان اول به فرمان رضاشاه ۲۲۵ منحل شد و یک هفته پس از آن فرمان تشکیل مجدد فرهنگستان صادر شد که با ریاست وزیر معارف و اعضای جدید شروع به کار کرد.
0
نظرات
تاکنون نظری ثبت نشده است.