بریدۀ کتاب

تنها در خارج از روابط قراردادی عمل اجتماعی احساس نمیشود، بلکه در طرز این روابط نیز عمل مذکور احساس میگردد. در قرارداد همه چیز قراردادی نیست. تنها تعهداتی شایسته این نامند که افراد آنها را اراده کرده و خواسته‌اند و خاستگاهی جز اراده آزاد افراد ندارد. بعکس هرگونه تعهدی که مورد رضایت طرفین قرار نگرفته باشد در خود واجد امر قراردادی نیست. در هرجا که قرارداد وجود دارد، این امر تابع نوعی نظم و قرار است که اثر جامعه است و نه اثر اشخاص خصوصی. این نظم و قرار نیز مرتبا پرحجم‌تر و پیچیده‌تر میشود. در حقیقت متعاقدان میتوانند توافق کنند که در برخی موارد از مقررات قانون تخطی نمایند. باید دانست که حقوق آنان درین باب نامحدود نبوده است، مثلاً توافق دو طرف نمیتواند قراردادی را که واجد شرائط صحت قانونی نیست، معتبر بسازد.