من همیشه از این فاز که مشاهیر رو به زور به اسلام و تشیع بچسبونند متنفر بودم. هنوز به نظرم حافظ و سعدی سنی‌های معتقدی‌‌اند. برای من همچنان شیخ اکبر ابن عربی بیرون از دایره تشیعه و اگر شیخ‌ الریس رو هم پیرو علی (ع) بدونم نهایتا تو جرگه اسماعیلیه پذیرمش و نه امامیه. اینارو گفتم برای این که بدونید موضع دارم تو این زمینه و یلخی همه رو هم کیش خودم نمیکنم.
.
جدا از این کتاب، تالستوی تو جاهای دیگه ای مثل کتاب اعترافات و ... نشون داده روحیه حق جویی قوی ای داره. داعیه این کتاب چیه؟ جدا از مقدم و موخره های بی فایده، کتاب دو ادعا روشن داره. تالستوی ظاهراً با کتاب یکی از علمای هندی که سهروردی نامی بوده مواجهه داشته و یکسری از احادیث پیامبر از این کتاب به نظرش جالب اومدند و تالستوی هم این احادیث رو در قالب جزوه مانندی منتشر کرده. این ادعا از دو جهت -بدون توجه به اصالت شناسی نسخه ی روسی این جزوه که عملا برای من ناممکن بود- به نظرم قابل قبوله. اول از این جهت که عنوان جزوه تالستوی -که مترجم بنا بر ترمینولوژی اسلام عوضش کرده- ظاهراً این بوده « احادیث پیامبر که در قرآن نیامده ». میدونیم که تو مسیحیت عیسی(ع) خداست و برای همینه که محتوای اناجیل غیر فعل و قول عیسی نیست. بنابر این عنوان کتاب میشه حدس زد چون تالستوی با پیش زمینه مسیحی خودش با اسلام مواجه شده فکر می‌کرده که خب قاعدتاً قرآن هم احادیث پیامبره و این احادیث باید تو قرآن میومدند که حالا به هر دلیل جا موندن.
جهت دوم اینه که وقتی احادیث رو میخوندم -جدا از اصالت خود حدیث- مضمون احادیث به اون چیزی که تالستوی تو زندگیش دنبالشون بوده بسیار نزدیک بود. میدونیم که قرائت تالستوی از مسیحیت در خیلی جاها با کلیسای ارتدوکس در تضاد بوده و روی عناصری مانند فقر، مهر، توکل و ... تاکید می‌کرده. از این منظر با خوندن احادیث میتونیم ببینیم که تالستوی دقیقا اون احادیثی به چشمش اومده که حاوی این مضامین بودن.
.
(یادداشت طولانی حوصله خودم رو هم سر می‌بره. ببخشید.)
دایعه دوم دوتا نامه ایه که تالستوی طی یه جریانی برای یه خانومی نوشته که تو اون دوتا نامه با یکسری دلایل میگه که به نظرش اسلام و دین محمد (ص) از باقی تعالیم ابراهیمی بالاتره. اما باز هم بحث اسلام آوردنش ثابت نمیشه و اتفاقا تو یکی از نامه ها تاکید می‌کنه هنوز مسیحیه.
ظاهراً اصل این نامه ها هم هنوز موجوده.
.
با همه این تفاسیر و ادعاها و با توجه به اینکه مترجمان کتاب اصرار دارند که تالستوی حداقل در اواخر عمرش ایمان آورده اما نهایتا نتیجه گیری حقیر این بود که تالستوی صرفا به اسلام التفاتی داشته و بر اساس معیارهاش اسلام یه جاهایی از مسیحیت هم سر بوده، ولی از اونجایی که دین مثل یه لباس نیست که آدم از تنش در بیاره و عوضش کنه بلکه مثل پوستیه که به گوشت آدم میچسبه، تالستوی هم بعیده که تا آخر عمر مسلمون شده باشه.

و الامر الیکم


۵ شهریور ۱۴۰۲ - اردوی گفتمان