معرفی کتاب جریان های فکری در حوزه ی معاصر قم اثر محسن طباطبایی فر

جریان های فکری در حوزه ی معاصر قم

جریان های فکری در حوزه ی معاصر قم

3.3
3 نفر |
2 یادداشت

با انتخاب ستاره‌ها به این کتاب امتیاز دهید.

در حال خواندن

0

خوانده‌ام

3

خواهم خواند

3

ناشر
نشر نی
شابک
9789641854241
تعداد صفحات
208
تاریخ انتشار
1394/11/27

توضیحات

        
حوزه ی علمیه ی معاصر قم پهن دشتی است که جریان ها و مکاتب فکری گوناگونی را در دل خود پرورش داده است. برای توصیف نقشه ی این پهن دشت و جریانهای فکری آن کافی است نگاهی گذرا بیندازیم به حجم اختلاف بین ساز و کارهای اجتهاد در شریعت، کیفیت مواجهه با دشواره های استنباط و منابع تشریع، ابزارهای علمی بر ساخته ی دیگران و امکان بهره وری از آن در فقه. علاوه بر این می توان نگاهی انداخت به اختلافات بر سر مسائل مستحدثه که بر ماهیت تکاپوهای حوزوی سایه افکنده است. 
البته نباید فراموش کرد این دشواره ها هنوز راه حل نهایی نیافته اند و اختلاف دیدگاه میان جریان های متعدد (حتا در درون یک مکتب و جریان) به قوت خود باقی است. متغیرهایی جدید نظیر مسائل توسعه، ارتقای سطح زندگی و پیدایش نظریه های جدید در علوم انسانی ارائه ی پاسخ های اسلامی را ضروری می سازد. مجموعه ی پیش رو درصدد است با بیان اولویت های هریک از جریان های فکری حوزه، پاسخ ها و چاره اندیشی هایشان را نشان دهد.

      

یادداشت‌ها

          این‌گونه می‌نویسم‌ کتابی که خوانده شد عنوان جذابی داشت و از عنوان می توانستیم محتوای آن را پیش‌بینی کنیم.
شکستن کلیشه های دسته بندی جریانات حوزوی و طرح و نقد کوتاه آن‌ها برای آشنایی مخاطب جالب توجه هست اما نقد آن‌ها حجم کمتری از کتاب را  شامل می‌شود و بعد از آن دسته‌بندی دل‌خواهی که نویسنده درصدد توضیح آن است نمودار می شود.

بزرگترین نقدی که از طرف من وارد بود این که به خوبی از پس شمارش اختلافات عمیق نظری و عملی برنیامده بود و یا به عمد یا به دلیل رعایت کردن چارچوب های ارشاد و حوزه و اساتید حوزه وارد موضوعات اساسی اختلافی نشده بود. وقتی اختلاف فکری و نقدهای وارده به درستی و واضح نوشته نشود به نافهمی متن اضافه خواهد شد و بعضا این رو من احساس می کردم.

 پس از مرور نسبتاً مفصل تقسیم‌بندی‌های پیشین و ناکافی دانستن آنها، طباطبایی‌فر از نظریه «تفسیر و بحران» توماس اسپریگنز برای تقسیم‌بندی بهره می‌گیرد. خلاصۀ این نظریه بر محوریت تشخیص بحران و نحوه پاسخ به آن استوار است. 

به این معنی که جریان‌های فکری مختلف در حوزه علمیه در تشخیص بحران و پاسخ به آن است است که راهشان از هم جدا می‌شود. این جدایی راه در تشخیص بحران از حیث روشی در طیفی از نص‌گرایی تا عقل‌گرایی تعریف می‌شود. 

نویسنده به دنبال این مقدمات نظری به سراغ معرفی و تحلیل جریان‌ها بر اساس تقسیم‌بندی خود می‌رود. تقسیم‌بندی کلی بر اساس سه جریان اجتهادی، نص‌گرا و جریان عقل‌محور است. در ذیل این عناوین کلی، جریان اجتهادی به دو سنخ مکتب اجتهاد سنتی/ مکتب اجتهاد پویا، جریان نص‌گرا به نسل اول مکتب تفکیک/ نسل دوم مکتب تفکیک (نوتفکیکی‌ها) /  تجددستیزان / اسلام ولایتی‌ها یا تبرایی /  جریان بازگشت به قرآن و جریان عقل‌محور نیز به دو دسته کلی جریان عقلانیت کلامی با دو خرده جریان تکلیف‌گرایی فلسفی/ جریان فرهنگستان و جریان عقلانیت فلسفی با دو خرده جریان نواندیشی حوزوی و نواندیشی دینی تقسیم‌بندی می‌شود.

در انتها طباطبایی‌فر در نتیجه‌گیری پایانی کتاب تصریح می‌کند که دسته‌بندی‌ها و جریان‎‌شناسی‌های کتاب به گونه‌ای است که لزوما همه طلاب قم در آنها جای نمی‌گیرند. کسانی هستند که بیرون از این چارچوب‌ها و صرفاً در ذیل گفتمان اجتهاد قرار دارند. البته جریان اخلاق‌گرایانی هم هستند که دغدغه‌شان تهذیب و رشد فضایل اخلاقی است و تا حدودی به جریان نص‌گرایی و اجتهاد نزدیکند. اما چون کارهایشان فردی، متنوع و بدون دال مرکزی است که معمولا میل به خفا و خلوت هم دارند نمی‌توان از آنها با عنوان یک جریان مستقل یاد کرد.
        

0