این کتاب مجموعه‌ای از شعرهای نو، رباعیات، قطعه و مثنوی‌های نیما یوشیج است که به وصیت نیما توسط سیروس طاهباز تنظیم شده.

نیما یوشیج، پدر شعر نوی فارسی، با نوآوری تحولی بزرگ در ادبیات معاصر ایران ایجاد کرده. 
او بیشتر به مضامین اجتماعی و درونمایه‌های انسانی می‌پرداخت. توجه به مسائل جامعه و دردهای بشر در بسیاری از شعرهایش مانند "افسانه" و "ققنوس" دیده می‌شود. شعر "افسانه"، "خانوادهٔ سرباز" و "خانه سریویلی" داستانی تلخ و پررنج را نقل می‌کنند و  پتانسیل به تصویر کشیده شدن دارند. 
شکوه و شکایت، غم و اندوه، فضای تاریک، تلخ و سرد اشعار نیما از زمانه و جهانبینی‌اش نشأت می‌گیرد. انگار نیما این ذهنیت را داشته که باید با درد زندگی کرد. در شعری آورده [جز منی شوریده را که چاره نیست/ بایدم تا زنده‌ام در درد زیست (ص۳۵)]

همچنین او از طبیعت زادگاهش (یوش مازندران) در اشعار به‌عنوان نماد رنج و امید استفاده می‌کرد. گاهی از واژ‌ه‌های محلی مازندران برای القای حس و فضای خاص بهره می‌برد. 
نیما روستایی، صاف، ساده و بی‌شیله‌پیله بود. او نسبت به شهر بدبین بود. حتی در شعرهایش هم به دلخوری از شهر و اینکه در هوای کوهستان است اشاره می‌کند. مثلاً [زندگی در شهر فرساید مرا صحبت شهری بیازارد مرا (ص۳۲)] یا [خانه من جنگل من کو کجاست/ حالییا فرسنگ‌ها از من جداست/ بخت بد را بین چه با من می‌کند/ دورم از دیرینه مسکن می‌کند (ص۳۳)] 
نیما آدم گوشه‌گیر و تنهایی بود. توی شعرهایش تنهایی را به بودن در جمع ترجیح می‌داد. [بندهٔ تنهاییم تا زنده‌ام/ گوشه‌ای دور از همه جوینده‌ام (ص۳۰)]
  
زبان نیما ساده، روان و دور از تکلف‌های ادبیِ اشعارِ کلاسیک بود. نمادگرایی و ابهام هنری در شعرهایش نمود زیادی داشت. "مرغ آمین" و "خانوادهٔ سرباز" ازجمله شعرهای نمادینی هستند که مفاهیم عمیق فلسفی و اجتماعی را دربر دارند.  

شعرهای نیما فرم و سبک متفاوت دارند و‌ قالب‌های سنتی را می‌شکنند. یعنی نیما درعین‌حال که از وزن‌های عروضی استفاده می‌کرد اما آن‌ها را با فرم جدید هماهنگ می‌کرد. او از طبیعت الهام می‌گرفت و از نمادپردازی برای انتقال مفاهیم بهره می‌برد. همچنین شعرهای نیما گاه با وزن‌های نامتعارف یا تغییرات در مصراع‌ها، وزن و آهنگی نو می‌آفرید.
نیما یوشیج با ترکیب سنت و مدرنیته، تأثیر بسیاری بر سایر شعرا گذاشت. او الهام‌بخش شاعران نوپردازی چون اخوان‌ثالث، فروغ فرخ‌زاد و سهراب سپهری شد.
✒️غیر از تحلیل شخصی، برای بخش‌هایی از یادداشت از اینترنت استفاده کرده‌ام.