نکته قابل تأمل در خصوص رفتار دکتر مصدق این است که پس از تصویب طرح توسعه مجلس، «غلامحسین رحیمیان»، نماینده چپ گرای مجلس (به تلافی محروم شدن شوروی از امتیاز نفت و جهت محروم کردن انگلیس ها) ماده واحده ای را جهت لغو قرارداد اعطای امتیاز نفت جنوب به انگلیس مطرح کرده و خطاب به مصدق گفت: شما که آن طرح مفید را پیشنهاد کردید و تصویب شد، اکنون باید اول کسی باشید که این طرح را امضاء می کنید، اما مصدق از امضای طرح (که باعث محرومیت دولت انگلستان میشد) خودداری ورزید.

«آخوند زاده، نویسنده ای است که در قفقاز قلم می زده و مداح روس و سرهنگ دولت تزاری بوده و مأموریت های سیاسی داشته..... او می گفته است که نجات ایران در این است که خط عربی را رها کند، مردم دعا نخوانند و به دوران قبل از اسلام برگردند اما این حرف ها بهانه است، زیرا عمده سفارش و مطلب آخوند زاده این است که به طرف غرب بروند... آخوندزاده و میرزا آقاخان کرمانی، در بیان ناسیونالیستشان یک پوسته و قشر از افکار کوچه و بازار سو غربی را گرفتند و روی این قشر را قشر دیگری کشیدند و به عبارت دیگر، قشر تعصبات قومی و قبیله ای را پوشش قشر آداب فرنگستانی قرار دادند... آخوند زاده مأمور امپراطور روس بود و در ظاهر خیلی به حال ایران دل می سوزاند و دایه مهربانتر از مادر و کاسه داغتر از آش بود و حرف های بسیار سطحی می زد... اصلاً تجدد ما با این سطحیت آغاز شد.»

احمد شاملو با حفظ پز دموکراتیک و مستقل خود، از برنامه رادیویی صبح برای نوجوانان دربارۀ شعر و شاعری سخن می گوید، در مطبوعات رسمی کشور مورد ارج و قرب و احترام قرار می گیرد و قلم می زند، همراه جمعی از روشنفکران به دیدار «شهبانو» شتافته و دست وی را می بوسد و با هواپیمای اختصاصی فرح و به خرج او، جهت درمان پزشکی به خارج اعزام می گردد. اخوان ثالث، باز هم با حفظ پز استقلال و وجهه دموکراتیک خود برای شاه مدیحه سرایی می کند و در تلویزیون، برنامه ((درودی، سرودی، بدرود)) اجرا می کند.

دولت انگلستان، با پایان یافتن جنگ جهانی اول، بنا به چند دلیل، تصمیم به انجام کودتا در ایران و به روی کار آوردن یک دولت دست نشانده و متمرکز گرفت: ۱. به دلیل هزینه سنگین حضور نظامی انگلیس در ایران که دولت انگلیس پس از جنگ، قادر به تقبل و تحمل آن نبود. ۲. نیاز شدیدی که استعمار انگلیس به ایجاد یک دولت متمرکز و دست نشانده و نیرومند، جهت سرکوبی جنبشهای مردمی و نهضتهای منطقه ای و بومی و مقابله با نفوذ کمونیسم و از همه مهمتر، ترویج مدرنیسم احساس می کرد و این دولت مرکزی به ظاهر مستقل، طبعاً نیاز به حضور گسترده نظامی بریتانیا و هزینه شدید حفظ و نگهداری نیرو را مرتفع می ساخت. ٣. یک دولت مدرنیست به اصطلاح مستقل، به خوبی می توانست ایران را به بازاری جهت مصرف کالاهای انگلیسی تبدیل نماید و امکانات معدنی و مواد اولیه و به ویژه نفت ایران را در معرض تاراج استعمار پیر قرار دهد. ۴. یک دولت به ظاهر مستقل، طبعاً با حساسیت ها و مخالفت های کمتری (در مقایسه با حضور افراد ارتش بیگانه و اشغال مستقیم کشور) از طرف مردم رو به رو می شد و وعده ها و شعارهای دروغین آن تا مدتی می توانست در مردم آرامش و انتظار و امید به آینده ایجاد کرده و سبب کاهش حدت و شدت اوضاع بحرانی گردد.