محدوده‌های کنترل

فرض کنید عینکی جادویی ساخته شده که با آن می‌توان مرزهای آزادی انسان‌ها را دید. برای مثال، شما عینک مذکور را به چشم می‌زنید و از خلال عدسی‌های سیاسی آن، انسان‌های اطراف‌تان را می‌بینید که هر کدام، درون کپسولی قرار گرفته‌ و به تمشیت امور روزمره‌شان مشغول‌اند. اگر این عینک را در یک ایستگاه فضایی به چشم بزنید و یا تصاویری از سطح کره‌ی زمین را مشاهده کنید که با استفاده از دوربین‌هایی تهیه شده‌اند که به این نوع عدسی‌ها مجهزند، احتمالاً جالب‌ترین نکته برای شما، تفاوت میان سایز این کپسول‌ها و همچنین ضخامت و شفافیت جداره‌های آن‌ها، از یک کشور به کشوری دیگر و حتی شاید از شهری به شهر دیگر باشد. کپسول‌هایی جادویی که پیشاپیش از طریق کدهایی که به آن‌ها داده شده، تنظیم شده‌اند و حدود و ثغور رفتار شما را تعیین کرده و نحوه‌ی تعامل شما با سایر شهروندان جامعه را نیز تنظیم می‌کنند. بعضی از این کپسول‌ها به محض خروج شما از خانه فعال می‌شوند و برخی دیگر، حتی در خصوصی‌ترین لحظات زندگی‌تان نیز محدودتان می‌کنند. شاید بتوان این کپسول‌ها را نزدیک‌ترین استعاره به مفهوم آزادی منفیِ مدنظرِ آیزیا برلین در کتاب چهار مقاله درباره‌ی آزادی دانست. مطابق نظر او، مفهوم آزادی به دو نوعِ آزادی مثبت و آزادی منفی تقسیم می‌شود. آزادی منفی به وضعیتی گفته می‌شود  که در آن ما از دخالت دیگران مصون‌ایم و محدوده‌ای از آنِ خود داریم که درون آن، پادشاه زندگی خود هستیم. آزادی منفی در حقیقت تعریف ابعاد همان کپسول‌هاست که کدهای فعال‌سازی آن‌ها را می‌توان، بسته به رژیم سیاسی هر کشوری، از مفاد قانون اساسی آن نظام سیاسی، دریافت. اما آزادی مثبت به چه معناست؟ در این چهارچوب، آزادی مثبت به معنای شکافتن مرزهای آن کپسول‌ها و امکان تحقق کامل اراده‌ی آزاد برای هر فرد است. ایده‌ی جذابی‌ست. اما اینکه آیا گسترش دامنه‌ی آزادی و خروج شهروندان از کپسول‌ها، زمینه را برای تحقق زیستی بهتر فراهم می‌آورد یا خیر، موضوعی‌ست که تنها با بررسی نسبت میان طبیعتِ انسان و کپسول، می‌توان بدان اندیشید.
        

          استفان گروس، نویسنده‌ی بریتانیایی:
این کتاب نه تنها یک مرور کلی از مباحث و ایده‌های اصلی آیزایا برلین ارائه می‌دهد، بلکه به ما این امکان را می‌دهد تا پیشرفت و ارتباط این ایده‌ها را در زمینه‌ی شخصیت وی درک کنیم.


کتاب «چهار مقاله دربار‌ه‌ی آزادی» ترجمه‌ای است از آثار فیلسوف برجسته‌ی لیبرال، آیزایا برلین، که توسط محمدعلی موحد با دقت و ظرافتی مثال‌زدنی به فارسی برگردانده شده و انتشارات خوارزمی آن را منتشر کرده است. این کتاب یکی از مهم‌ترین منابع در حوزه‌ی فلسفه‌ی سیاسی و اندیشه‌ی آزادی است که در چهار مقاله‌ی مستقل و یک مقدمه‌ی طولانی، به بررسی ابعاد مختلف آزادی، تاریخ اندیشه‌ی لیبرالیسم و چالش‌های آن در دنیای مدرن می‌پردازد. 
مقالات این کتاب طی حدود ۱۰ سال به‌صورت جداگانه، نوشته و منتشر شده و در اواخر دهه‌ی ۱۹۶۰ توسط برلین به صورت یک کتاب واحد درآمده‌اند.
نخستین مقاله یعنی «عقاید سیاسی در قرن بیستم» در سال ۱۹۴۹ نوشته شد و برلین در آن به بررسی تاریخی مفهوم آزادی می‌پردازد. مقاله‌ی دوم « ناگزیری تاریخ» به صورت خطابه در سال ۱۹۵۳ در مدرسه علوم اقتصادی و سیاسی لندن ایراد و متعاقباً از سوی مؤسسه انتشارات دانشگاه اکسفورد چاپ و منتشر شد. برلین در این مقاله به تبیین و نقد نظریه‌های تاریخی درباره‌ی مفاهیمی همچون قانون، جبر، آزادی و... می‌پردازد. مقاله‌ی سوم، مشهورترین مقاله‌ی برلین، که درباره‌ی آزادی مثبت و منفی است و اظهارنظرها و بگومگوهای زیادی را در بین بسیاری از متفکران معاصر به دنبال داشته، در سال ۱۹۵۸ایراد و بعدا به صورت مقاله منتشر شد. در این مقاله‌، «مفاهیم دوگانۀ آزادی» تبیین شده است. مؤلف در سال ۱۹۶۹ (۱۳۵۰)، این سه مقاله را همراه با مقاله‌ی چهارم درباره‌ی جان استوارت میل (انتشار در ۱۹۵۹) که متن سخنرانی برلین در مراسم بزرگداشت این فیلسوف انگلیسی‌تبار است به صورت کتاب چاپ کرد و این کتاب در سال ۱۳۶۸ به فارسی ترجمه شد.
علاوه‌بر متن کتاب، مقدمه‌ی استاد محمدعلی موحد بسیار ارزشمند و نغز و حاوی خلاصه‌ی آراء و افکار آیزایا برلین است و مقدمه‌ی خود برلین نیز (که در آن پاسخ منتقدان مقالاتش را داده) جذاب و خواندنی است.