آیا کتاب کوثرانی (فقیه و سلطان)، طرحی تاریخی است درباب امکان سکولاریزم در اسلام؟ 

نویسنده در یکی از مقدمه‌های کتاب از این ایده سخن رانده که برخلاف تصور رایج پیوند یا اتحاد دین و سیاست ذاتی دین اسلام نیست و تجربه مسلمانان با مسیحیان در باب جدایی دین و سیاست تفاوت جوهری ندارد. در هر دو دین، دوره‌هایی از اتحاد و دوره‌هایی از جدایی بین دین و سیاست وجود داشته است.

کتاب کوثرانی شرح همین جدایی دین از سیاست در اسلام است. امری که نظریه‌پردازی فقهی برای آن از عصر عباسیان آغاز شد، یعنی زمانی که حکومت‌های مستقل از خلافت تشکیل شدند و فقها چاره‌ای نداشتند جز اینکه مشروعیت امارت استیلا را بپذیرند و توجیه اش کنند.

با اینکه دوره هایی از پیوند نزدیک بین دین و سیاست در عصر صفوی و عثمانی پدید آمد اما در بعدتر با تحولات عصر جدید، هم فقهای اهل سنت و هم فقهای شیعه فهمیدند که بازسازی خلافت یا امامت در دوران جدید در قالب‌های کهن امکان‌پذیر نیست و دست‌کم گروه‌های موثری از علما (اگر نه همه) از مشروطیت و انحلال خلافت دفاع کردند.

طرح تاریخی کوثرانی در این کتاب با انقلاب مشروطه در ایران تمام می‌شود، اما تاریخ با آن پایان نیافته و اتحاد دین و دولت در قالب انقلاب اسلامی ایران و دیگر تجربیات سیاسی اسلام‌گرایانه در دهه‌های اخیر نشان می‌دهد که دیالکتیک دین و سیاست در اسلام همچنان ادامه خواهد یافت.
گزارشی از این کتاب را اینجا نوشتم:‌ https://vrgl.ir/hitz9
        

          هم کتابی خوب، هم کتابی بسیار بد!
ازونجایی که علاقه زیادی به بحث اسلام سیاسی دارم این کتاب رو مطالعه کردم.
اول از همه بگم که رویکرد نویسنده به شدت سکولار هست البته این به خودی خود چیز بدی نیست.
نویسنده در بخش های اول کتاب سعی در تفسیر سکولار و عدم قدرت طلبی مبانی دینی سنی و شیعه داره. 
(البته باز درود به انصاف نویسنده که شروع داستان سلطان و خلافت رو بابت سقیفه میدونه! گرچه که از لفظ خلفای راشدین استفاده میکنه... مع الاسف) 
و با گذشتن و توضیح به بررسی چرایی اختلاف ها میپردازه.
در بخش دوم که شاید مهم ترین بخش باشه. کل دعوای عثمانی و صفوی و جدال این دو عقیده رو یک دلیل مهم میدونی و باقی دلایل و تحرکات دینی  و مذهبی رو پشت این موضوع یعنی:دلایل کاملا اقتصادی و به نوعی استراتژیک جغرافیا_اقتصاد .
که در نهایت بازنده این مبارزه رو هر دو طرف میدونه که باعث برد غرب و از دست رفتن اموال دو کشور بزرگ و متمدن شد.
در نهایت صحبت رو با ایت الله نایینی تموم میکنه بابت ساختاری که از روی رشید رضا(متفکر اخوان المسلمین) به نوعی کپی برداری شده برای پاسخ به مشکلات.
این یک چکیده خیلی خلاصه بود از کل کتاب.
در نهایت آیا کتاب خوبی است؟
بله:چون با تفاسیر سکولار و تفکر متفاوتی آشنا خواهیم شد که توسط یک نویسنده که با جغرافیا و فرهنگ  مذهبی آشنا هست و اهل لبنان هست. (البته از نکات خیلی جالب شباهت تفاسیری هست که در بعضی نقاط تاریخی نزدیک به علمای سنتی و حتی منتقد نویسنده هست مثل آیت الله خمینی!)
خیر:چون به شدت با دلایل به نوعی بازی بازی میکنه! بابت اینکه دلایل خودش رو پیش ببره از تفاسیر تاریخی میپره روی تفاسیر معنوی و بلعکس. مثلا قبول شیعه رو تماما بابت صوفی گری ایرانی ها میدونه و همه کارها رو از پیاده روی اصفهان به مشهد توسط شاه عباس، یا ساخت حرم رو ناشی از نوعی ریاکاری و سوار گرفتن از روحیه صوفی مردم! و وقتی به بحث مثلا ملاصدرا میرسه و یا فاصله فقه و تصوف که باعث خالص سازی شیعه از عقاید دیگر هست، هیچ چیزی نمیگه و حتی سکوت ملاصدرا بابت اوضاع غلط فکری قلمداد میکنه و در جهت تفسیر خودش استفاده میکنه! انگار ملاصدرا از آسمان آمد!
در کل این کتاب رو میشه به نحوی نزدیک به مطالبی مثل مشروطه ایرانی دانست که البته از نظر تفسیر دینی و عرفانی اشتباهاتی نزدیک به هم دارند.