یادداشت سامان

        «چند خطی در مورد معمای هویدا»
کتاب "معمای هویدا" عباس میلانی یکی از بهترین کتاب های تاریخی بود که تا به امروز مطالعه کردم.عباس میلانی شش سال صرف آماده سازی این کتاب کرد تا با مصاحبه با افراد گوناگون و بررسی اسناد معتبر یک اثر استخوان دار مستدل تهیه کنه و نتیجه کار الحق و النصاف، خواندنی و جذاب از آب در آمده.
امیر عباس هویدا رو میشه یکی از خاکستری ترین شخصیتهای تاریخ قلمداد کرد.خواندن این کتاب هم مهر تاییدی بر همین قضیه است.میلانی سعی کرده نکات مختلف زندگی هویدا رو بررسی کنه و هر جا مدرکی بوده با مدرک در موردش توضیح بده و جایی هم که نتوانسته به مدرک معتبر دست پیدا کنه هم به مخاطب گفته.مثلا تلاش او برای مصاحبه با فرح که علی رغم پیگیری های زیاد میلانی متاسفانه در نهایت با جواب منفی او مواجه شد .هویدا مثل اکثریت مطلق مسئولان رژیم پهلوی شخصیتی بله قربان گو در برابر محمدرضا پهلوی بود.فساد مالی در کارنامه اش نداشت.حتی در کیفرخواست دادگاه انقلاب به ریاست خلخالی هم بحثی در مورد فساد مالی نشد.اینکه سیزده سال در مسند نخست وزیری باشه و از نظر مالی کارنامه تمیزی داشته باشی مساله ایست ارزشمند و البته بسیار نادر.او رابطه ی خوبی با هنرمندان و روشنفکران داشت.هدایت و به ویژه صادق چوبک از دوستان نزدیک هویدا بودند.بخشی از کتاب به رابطه پر فراز و نشیب هویدا با ابراهیم گلستان میپردازه که نکات جالب و خواندنی داره.کتاب و فیلم "اسرار گنج دره جنی" ابراهیم گلستان(معرفی این کتاب رو قبلا نوشته ام) و چالش هایی که این فیلم ایجاد میکنه در این کتاب به تفصیل در موردش پرداخته میشه.عباس میلانی از ابتدا تا انتهای زندگی هویدا رو چنان دقیق بررسی کرده که هر حرفی در مورد کتاب،شاید ابتر به نظر برسه و حق مطلب رو ادا نکنه.از خانواده هویدا صحبت میشه،از زندگی در بیروت و پاریس تا نحوه ورود او به عالم سیاست و دوره طولانی و پر فراز و نشیب نخست وزیری اش.دوره ای که به گفته میلانی میشه به دو بخش تقسیمش کرد.بخش اولی که واقعا اهداف خوب و مترقی داشت ولی بخش دوم دوره صدارت او با تغییرات احوال هویدا همراه میشه .از زندگی خصوصی هویدا هم در کتاب میخوانیم.از ازدواج و طلاق او با لیلا امامی.مباحثی در مورد انحرافات جنسی هویدا مطرح بوده که میلانی سعی کرده این مساله رو هم از قلم نندازه و صحت و سقم اون رو بررسی کنه.
طبیعی است وقتی زندگی نخست وزیر 13 ساله شاه را میخوانیم،با کم و کیف حکمرانی نظام پهلوی هم آشنا میشیم..نحوه تصمیم گیری ها،دخالت های نا به جا،اختلافات نخست وزیر و سایر کارگزاران حکومت از سایر نکات مهمی است که در کتاب مورد بررسی قرار میگیره.انتهای کتب عکسهایی از زندگی هویدا از دوران کودکی تا واپسین روزهای سپری شده در زندان و دادگاه میبینیم که حسن ختامی است بر این کتاب خواندنی و ارزشمند.
کتاب با این پاراگراف به پایان میرسه:
هویدا بیشتر عمرش گرفتار چنبری گریزناپذیر بود. در یک سو مخالفان رژیم بودند و اغلب جزم اندیش و انعطاف ناپذیر بودند. در سوی دیگر شاهی بود که در پاییز پدرسالاری اش بیش از پیش خودرأی و خودکامه شده بود. انگار هویدا با آن خنده ی آرامی که بر چهره اش نقش بسته بود میگفت: «بر هر دو تبارتان لعنت باد»