در شماره‌ی 13 اکتبر 2016 «نیویورک ریویو آو بوکز» مروری شده بر ترجمه‌ی جدید کتابی از سوتلانا الکسییویچ (برنده‌ی جایزه‌ی نوبل ادبیات در سال 2015) با عنوان «زمان دست دوم: روزهای آخر جماهیر شوروی». فقط در ایران خود ما نیست که جایزه‌ی نوبل باعث شهرت یا معرفی نویسندگان می‌شود. در غرب هم خانم الکسی‌یویچ قبل از اینکه نوبل ببرد نویسنده‌ی ناشناخته و مهجور بود، هر چند یکی دو کتاب از او به انگلیسی ترجمه شده بود. اما بعد از اعلام جایزه‌ی نوبل، منتقدان غربی به صرافت افتادند سر از کار نویسنده درآورند. اما همانند نویسنده‌ی این تاریخ‌های شفاهی، یا «تاریخ عواطف انسانی»، خودِ مقوله‌یِ تاریخ شفاهی در روسیه‌ی شوروی مقوله‌‌ای مهجور بود. آکادمی علوم شوروی هرگز تاریخ شفاهی را به‌عنوان رشته‌ای مستقل به رسمیت نشناخت، و به همین علت این رشته نتوانست هیچ‌گاه جزیی از مطالعات تاریخی در این کشور بشود، به‌خصوص که دولت کنترل شدیدی روی تاریخ داشت و دستگاه تبلیغات آن کوشید تنها یک قرائت از تاریخ انقلاب و تکیل حکومت شورایی در بین مردم رایج باشد. حالا کتاب زمان دست دوم (Secondhand time) با روزهای تجزیه‌ی شوروی و شکل‌گیری روسیه‌ی جدید سروکار دارد. و شاید این روایت تجزیه از همه بیش‌تر با فرم کارهای الکسی‌یویچ همخوان باشد که مبتنی است بر روایت حقیقت از زبان شاهدان علمی مختلف. 


ماهنامه‌ی شهر کتاب، شماره‌ی سیزدهم، سال 1395.