یادداشت سیده زینب موسوی

                من با این کتاب تو چالش بهخوان آشنا شدم و وقتی دیدم صوتی هم داره تصمیم گرفتم برم سراغش.

از اونجایی که جزو آخرین نفراتی بودم که تمومش کردم 😅 در همون حین خوندن به مرورهای بقیه هم یه نگاهی مینداختم و تفاوت دیدگاه‌ها نسبت به کتاب جالب بود برام :)

🔅🔅🔅🔅🔅
خب این کتاب اصلا در مورد چیه؟
تفکرات و یادداشت‌های یه روزنامه‌نگار لهستانی در باب انقلاب ۱۳۵۷ ایران...

همینجا یه لحظه دقت کنید!
این، یه کتاب «تاریخی» به معنای یه اثر مستند که به فلان و بهمان منبع ارجاع میده نیست، بلکه تحلیل‌های یه روزنامه‌نگاره از این برهه از تاریخ...

می‌پرسید اگه مستند نیست پس به چه درد می‌خوره؟ وقتی به اطلاعاتی که میده نمیشه «اعتماد» کرد؟ 

من به شما میگم الان به نظرتون اونایی که مستند هستن، از یه اتفاق تاریخی روایت یکسانی دارن؟ 
فکر نمی‌کنم بشه حتی یه واقعهٔ تاریخی رو پیدا کرد که از همه طرف یکسان روایت شده باشه :)

مثلا مورد کودتای ۲۸ مرداد بر علیه مصدق رو در نظر بگیرید، همون‌طور که تو مرور کتاب The Shah گفتم، آقای میلانی تو یه کتاب «مستند» تاریخی این واقعه رو طوری روایت می‌کنه که شما قشنگ به آمریکا و انگلیس برای سرنگونی مصدق حق می‌دید 😅

پس این یعنی هیچ روایت «درستی» از وقایع تاریخی وجود نداره؟ 
سوال سختیه... به نظرم هر کس در نهایت به یه سری منابع اعتماد می‌کنه و به یه سری نه... فقط باید حواسمون باشه دچار جزم‌اندیشی نشیم و سعی کنیم به سوگیری‌هامون اذعان داشته باشیم (چون امکان نداره کسی با سوگیری صفر با یه مطلب مواجه بشه!)


تو این کتابم ما با یه زاویه‌دید جدید طرفیم.
یه نگاه از «بیرون» به وقایعی که همه‌مون کمابیش یه نظراتی در موردشون داریم و لاجرم با همین پیش‌زمینه‌ها شروع به خوندن متن می‌کنیم.

🔅🔅🔅🔅🔅
اینجا آقای ریشارد کاپوشینسکی می‌خواد اتفاقات روی زمین انقلاب رو تعریف کنه و همزمان یه تحلیلی از اینکه چرا چنین شد ارائه بده.
مثلا یه عکس از رضاشاه و پسرش می‌ذاره وسط و در مورد رویکردهای دیکتاتورمآبانهٔ شاه پدر داد سخن میده! اینا رو اصولا از اون عکس استخراج نکرده 😄 بلکه اون عکس صرفا یه ستونه برای اینکه پیچک تفکراتش ازش بره بالا. حتی جالبه که کلا این عکس‌ها رو تو کتابش نیاورده، چون باز اون چیزی که مهمه توصیفش از اون عکسه و حرفی که به بهانهٔ اون عکس می‌خواد بزنه...

برای من این بخش‌ها کلا جالب بود ولی دیدم گویا به مذاق بعضی دوستان خوش نیومده چون دیگه خیلی داشت پهلوی رو بد نشون میداد، تا جایی که شبههٔ سانسور شدن کتاب مطرح شد.

این شد که رفتم ترجمهٔ انگلیسی کتاب رو هم بررسی کردم (توجه کنید که زبان اصلی کتاب انگلیسی نیست و اونم ترجمه‌ست). همهٔ این موارد «شبهه‌انگیز» عینا تو اون ترجمهٔ انگلیسی هم اومده، بنابراین اینا، درست یا غلط، کلا نظر این نویسنده‌ست و حذف و اضافه‌ای در کار نیست (البته ان‌شاءالله دیگه ناشر خارجکی رو از اعمال نفوذ ایران مبرا می‌دونیم 😄).

البته همچنان این نکته‌ها که 
«بله دیگه به کتابایی که تو یه رژیم در مورد رژیم قبلی چاپ میشه کلا نمیشه اعتماد کرد» 
و 
«اگه تو ایران چاپ شده پس حتما به نفع خودشون بوده»
به قوت خودشون باقی هستن 😄 
که حتی اگه گزاره‌های درستی باشن به نظرم نباید باعث بشه از اول با یه دید منفی بریم سراغ کتاب.


🔅🔅🔅🔅🔅
کلا هم من بعضی از بخش‌های کتاب رو بیشتر دوست داشتم و بعضیا رو کمتر.

مثلا
📌 اون تیکه که در مورد مدرن شدن پولی صحبت کرد، اونجایی که شاه فکر می‌کرد می‌تونه در عرض چند سال با پول نفت، ایران رو برسونه به سطح کشورهای مدرن دنیا و راه‌حلش برای اینکار وارد کردن «همه» چیز بود! حتی راننده کامیون!
📌 یا تحلیل‌هاش در مورد نقش مسجد تو زندگی ایرانی‌ها و جریان شیعه در تاریخ!
📌 یا اون بخش‌ها در مورد غلبه بر ترس و به پا خواستن برای انقلاب...
برام جالب بودن، میگم جالب بودن نه اینکه الزاما کامل باهاشون موافق باشم :) مخصوصا به اون بخش شیعه میشه ان‌قلت وارد کرد ولی تحلیلی که اینجا از جریان تشیع داشت به نظرم جالب بود :)

از اون طرف مثلا اون تیکه‌های مربوط به آقای محمود رو چندان نپسندیدم و به نظرم دیگه خیلی کشش داده بود 😏

یه نکتهٔ دیگه هم این بود که نویسنده اولش اومد در مورد تودهٔ مردم صحبت کرد و به نقش آخوندها اشاره کرد و این داستانا ولی تهش انگار یادش رفت اینا در واقع یه نقش اساسی تو پیروزی انقلاب داشتن.
آخراش این حس رو به من داد که روشنفکر‌ها بازیگر اصلی صحنهٔ انقلاب بودن ولی تهش آخوندها و یه مشت «ریشوی کم‌سواد و بی‌عرضه» اومدن جاشون رو گرفتن 😅
این حس که «ما هم خیلی نقش داشتیم ولی تهش شما همه چیز رو واسه خودتون ورداشتید» رو قبلا هم باهاش برخورد داشتم، مثلا تو همون کتاب شاه آقای عباس میلانی :) و می‌دونم که اصولا دیدگاه پرتی نیست و چون مورد صحبت آقای کاپوشینسکی در واقع همین روشنفکرها بودن (با توجه به اینکه بلد نبود فارسی حرف بزنه 😅) داشتن چنین دیدگاهی طبیعیه به نظرم.

🔅🔅🔅🔅🔅
در نهایت به نظرم این کتاب با توجه به کوتاه و روون بودنش می‌تونه گزینهٔ خوبی برای خوندن از انقلاب باشه، البته با توجه به این نکته که قرار نیست همهٔ دانسته‌هامون از این برهه از تاریخ رو با همین یه کتاب ببندیم :)