یادداشت فاطمه سلیمانی ازندریانی

                «معصومه صفایی راد» یک جوان دهه هفتادی یکی از افرادی است که در دومین سفر ایرانی¬ها به بوسنی سفر می¬کند و خاطرات سفرش را در کتابی به نام «به صرف قهوه و پیتا» منتشر می¬کند. 
نویسنده قبل از شروع سفرنامه در مقدمه کتاب به طور مختصر به تاریخ بوسنی و جنگ میان بوسنیایی¬ها و صرب¬ها را می¬پردازد و در نهایت به مارش میرا می¬رسد.« از سال 2005 هرساله مراسم پیاده¬روی به نام "مارش میرا" به یاد کشته¬شدگان این نسل¬کشی انجام می¬شود. "مارش" همان پیاده¬روی است و "میر" به بوسنیایی یعنی صلح. این پیاده¬روی صلح در روزهای هشتم، نهم، و دهم جولای برگزار می¬شود و شرکت¬کنندگان مسیری در حدود صد و ده کیلومتری را بر خلاف جاده¬ئ مرگ طی می¬کنند؛ از نزوک تا سربرنیتسا و روز یازدهم جولای در قبرستان پوتوچاری مراسم یادبودی برای کشتگان برگزار می¬کنند. و ما برای این به بوسنی و هرزگوین آمده¬ایم؛ مارش میرا» سفر از استانبول و با پرواز غیرمستقیم به سارایوو شروع می¬شود. نویسنده¬ئ کتاب با نگاه جزئی¬نگر زنانه از جزئیات غافل نمی¬شود
معصومه صفایی راد در سفرنامه¬ئ خود فقط به شرح وقایع و اتفاقات نمی¬پردازد. بلکه سعی می¬کند در همین سفر کوتاه تا حد امکان به خرده¬فرهنگ¬ها ، و به تاریخ و جغرافیای مقصد توجه کرده و همه را در حافظه¬اش ثبت کرده است.
طعم قهوه¬های بوسنیایی را قبل¬تر چشیده بودم. بعد از بازگشت اولین گروه ایرانی قهوه¬ئ بوسنیایی بین ایرانی¬ها باب شد. قهوه¬ای غلیظ و به شدت تلخ. این قهوه¬ها نحوه¬ئ سرو جالبی هم دارند. سینی، قهوه¬جوش، فنجان و قندان همه مسی هستند. یکی از دستاوردهای سفر رفتن انتقال فرهنگ است. مخصوصاً اگر سفر هدف¬دار باشد. بعد از سفر گروه اول به بوسنی و به اشتراک گذاشتن تجربیات¬شان در دنیای مجازی نام بوسنی و سارایوو دوباره در ایران بر سر زبان¬ها افتاد.
ایرانیان سالها بنا به دلایل سیاسی از این حرکت جمعی دور نگاه داشته شده بودند اما این سفر و سفرنامه¬های مجازی پنجره¬ای به یک دنیای جدید را  باز کردند. سفرنامه¬های مجازی احتمالاً برای مخاطب جذاب¬ترند. چون در لحظه اتفاق می¬افتند و عکس و فیلم¬های رنگی حس و حال ماجرا را بهتر منتقل می¬کنند.  اما ماندگار نیستند. سفرنامه¬های مکتوب، هم ماندگارترند و هم می¬توانند همراه با تحلیل باشند. قطعاً هر کسی از دید خود پدیده¬ها و وقایع را تحلیل می¬کند. مثلاً  به احتمال زیاد تحلیل یک دختر جوان با یک استاد دانشگاه پا به سن گذاشته متفاوت خواهد بود. نه تنها تحلیل بلکه حتی نوع نگاه و برداشت از موضوع. یا بیان حس و حال. بنابراین یک سفرنامه به تنهایی قادر نیست همه¬ئ آنچه که اتفاق افتاده را به طور کامل روایت کند. سفرنامه-های متعدد و نگاه¬های مختلف نقش یک تکه از یک پازل بزرگ را بازی می¬کنند. در کنار هم قرار گرفتن این تکه¬هاست که تصویر کامل¬تر و منسجم¬تری ارائه می¬دهد. سنت سفرنامه‌نویسی در فرهنگ ما یک سنت فراموش شده است و تا حدودی بی¬اهمیت به نظر می¬رسد. مخصوصاً به دلیل رونق فضای مجازی و شریک کردن مخاطب در لحظه. گرچه کیفیت هر سفری هم به اندازه¬ای نیست که ارزش نوشتن سفرنامه را داشته باشد. اما سفر مهمی مثل شرکت در مارش میرا به خاطر ابعاد سیاسی اجتماعی فرهنگی¬اش قطعاً سفر مهمی است و نویسنده¬ئ این کتاب کار قابل تقدیری انجام داده است.