یادداشت محمدامین اکبری

        به نام او

آخرین جمله کتاب به نقل از امبرتو اکو چنین است:‌ «آنچه در تعارض‌ها و مجادله‌های ایمان باید حاکم باشد، محبت است و دوراندیشی.»
«ایمان یا بی‌ایمانی؟» شرح مکاتبات یک فیلسوف با یک مقام بلندپایه روحانی است. اکوی نشانه‌شناس در باب ایمان و معتقداتِ مسیحیت کاتولیک با کاردینال مارتینی بحث و گفتگو کرده و آن‌چیزی که این بحث را شکل داده همین محبت و دوراندیشی دوطرفه است که اکو در پایان کتاب به آن اشاره می‌کند. یعنی زمانی گفتگو شکل می گیرد که اثری از همگرایی و محبت در طرفین باشد. در این کتاب هم اکو بهره‌های فراوانی از اعتقادهای مذهبی دارد، او چندبار در طول بحث اشاره می‌کند که تا بیست و دو سالگی یک کاتولیک دین‌دار بوده است. و هم مارتینی با اینکه از اعضای بلندپایه کلیسای کاتولیک است تعصب خشک مذهبی ندارد و می‌تواند بدون در نظر گرفتن آن با دیگری بحث کند. بحثی محبت‌آمیز و همدلانه.

به نظر من کتاب خوب بود ولی کافی نبود می‌شد که بیش از اینها باشد. بخش عمده‌ای از مباحث مصداقی بود که مربوط به متون مذهبی کاتولیک می‌شد و برای مخاطب عام کارایی نداشت مگر اینکه مترجمی زبردستتر و آگاه‌تر بر آن شرح و تعلیق می زد یا حداقل در مقدمه به برخی اشاره می کرد. بحث در دو مکاتبه پایانی اوج گرفت و به‌ناگاه تمام شد. با این حال کتابی است که می‌ارزد دو ساعتی را صرف خواندنش کنی. آنچه که من از این کتاب دریافتم این است که دیانت چنان با فرهنگ، بخصوص فرهنگ ریشه‌دار کشوری چون ایتالیا، درهم تنیده است که جدا کردن آموزه‌های دینی و مذهبی از فرهنگ و شیوه زندگی مردمان عملی نشدنی و محال است هرچند خود فرد داعیه‌دار بی‌دینی  باشد. کاردینال مارتینی در آخرین مکاتبه‌ای که با اکو دارد با طرح پرسشی او را به اذعان این نکته وامی‌دارد.