یادداشت زینب صادق‌پور

        شب‌نشینی باشکوه، اولین مجموعه‌داستان غلامحسین ساعدی، شامل ١٢داستان کوتاه با موضوع زندگی کارمندی و مصائب آن است. داستان‌‌ها پیچیدگی خاصی ندارند و  طرح داستان‌ها معمولاً  در یک جمله خلاصه می‌شود.
نگاه ساعدی به مسئله‌‌ی کارمندی و کار در ادارات منفی است و کارمند را موجودی بیچاره و البته ناگزیر از اشتغال توصیف می‌کند. در یکی از داستان‌ها که در قالب نامه نوشته شده است، کارمند اداره‌ی درگذشتگان با ذکر اوصاف ناخوشایند محل خدمتش درخواست عموزاده‌اش مبنی پیداکردن کاری برای فرزندش را اجابت می‌کند و می‌گوید  «از بیکاری نجات خواهدیافت.»
شخصیت‌های داستان‌های شب‌نشینی باشکوه، که اغلب کارمند ادارات مختلف هستند، بعضاً احوالات عجیبی دارند که به نوعی مرض روانی شباهت دارد. شخصیت حسابدار داستان خواب‌های پدرم در اثر کار زیاد گویی به اختلال نارساخوانی مبتلا شده‌است و این ناتوانی از حل مشکل محاسباتی را به همسرش نسبت می‌دهد. (پارانویا) در داستان حادثه به‌خاطر فرزندان پنج کارمند مشغول در شعبه‌ی ۴ گویی به بحران هویت دچار شده‌اند و برای اثبات برتری خود به سایرین از موفقیت‌های فرزندانشان صحبت می‌کنند و سعی می‌کنند تا به هر نحوی که ممکن است فرزند همکارشان را تحقیر کنند. شخصیت داستان دایره‌ی درگذشتگان هم به انزوا و اجتماع‌گریزی مبتلا است. به طور کلی با اینکه کاراکترهای شب‌نشینی باشکوه در حد تیپ هستند اما با ضمیمه‌‌کردن این مشکلات روانی بعضاً دارای ابعاد تازه‌ای شده‌اند که این به واسطه‌ی دانش تخصصی ساعدی از امراض روانی است.
مسئله‌ی مرگ‌اندیشی و عبث‌گرایی دو مضمون تکرارشونده در داستان‌های شب‌نشینی باشکوه است.
در داستان دوازدهم، مجلس تودیع، با شهرستانی مواجه هستیم که هیچ‌یک از مدیرانش، که نمایندگان مأموریت‌یافته از مرکز هستند، در اثر پایان مدت خدمت شهرستان را ترک نکرده‌اند بلکه همگی در اثر مرگ موقعیتشان را به دیگری سپرده‌اند و در همان شهرستان هم به خاک سپرده‌شدند و مردم شهرستان از چنگال روح بزرگ ریاست خلاصی ندارند. این هم به خاطر سنگینی خاک شهرستان است. طرح کلی داستان یادآور داستان‌های بعدی ساعدی است که از مؤلفه‌های رئالیسم جادویی برخوردارند.
به عقیده‌ی من داستان‌های نیمه‌ی اول کتاب جان‌دارتر از داستان‌های نیمه‌ی دوم بودند. هرچند که داستان موردعلاقه‌ی خودم از این مجموعه، مسخره‌ی نوانخانه، از نیمه‌ی دوم کتاب بود. که البته فکر می‌کنم در انتخاب نامش اشتباهی شده‌است و یا این نام‌گذاری گره از انتهای داستان می‌گشاید که ترجیح می‌دهم بر ایده‌ی نخستینم پافشاری کنم. 
داستان‌های شب‌نشینی باشکوه ساده و بدون پیچیدگی خاصی هستند و شگرد داستان‌پردازی ویژه‌ای ندارند. داستان‌ها با راویان متنوع اول شخص، سوم شخص و راوی دوم شخص به سبک نامه‌نگاری نوشته‌ شده‌اند. و با درنظرگرفتن این نکته که شب‌نشینی باشکوه نخستین کتاب مطبوعه‌ی ساعدی است، خواندنی و قابل‌توجه است. 

*کتاب من چاپ انتشارات امیرکبیر ١٣۵۶ بود.
**تصویر اداره‌ی پست در دهه‌ی پنجاه شمسی.