یادداشت امیرمحمد سالاروند
سالها پیش این کتاب را خریدم و در این سالها هیچ وقت ورقش هم نزده بودم. عنوانش را بسیار میپسندیدم و خیال میکردم و امید داشتم که بحثهای جدیای دارد. مراد از «آرمانشهر دینی» در این اثر، موعود و مهدویت است. نیمی از کتاب مقدماتی است در باب موعودگرایی در ادیان و مذاهب مختلف و موعود در اسلام از نظر شیعه و سنی و احادیث مرتبط با مهدویت و مطالب کلی این چنینی که همه جا هست و همه کس گفتهاند. در نیمهی دوم سی شاعر مشهور قرن سه تا شش را برگزیدهاند و مثلاً قرار بوده مهدویت را در آثار اینان بررسی کنند. اما کدام بررسی؟ فقط بیتهایی که «مهدی» و «دجال» و «آخر زمان» داشته را کنار هم ردیف کردهاند و نمیتوان مطمئن بود تمام شواهد را هم جمع کرده باشند، انگار برای نمونه مواردی را آوردهاند؛ و با این نمونههای بیسروته و احتمالاً ناقص هیچ چیز دستگیر آدم نمیشود. دربارهی هر شاعر معرفی بیفایدهای نوشتهاند. نوشتن که چه عرض کنم. برای معرفی زندگی شاعر و سبک شعر او پارههایی از سخن و سخنوران فروزانفر و با کاروان حله زرینکوب و تاریخ ادبیات صفا را همین طور کنار هم چیدهاند؛ و بعد در عقاید دینی هر شاعر -اگر قاضی نورالله در مجالس المؤمنین یا دیگر محققان چیزی گفته باشند- گفتههای آنان را آوردهاند؛ و بعد رسیدهاند به اصل مطلب که همان نقل چند بیت است. البته اگر بیتی وجود داشته باشد، در بسیاری از موارد بعد از معرفیهای بیحاصل به اصل ماجرا که رسیدهاند گفتهاند: مطلبی در دیوان این شاعر یافت نشد! شاید از این سی شاعر دربارهی دو سه تن، مثلاً قوامی رازی و ناصرخسرو، مطلب دندانگیری یافته باشند. یعنی در کل این کتاب سیصد صفحهای، به زور بتوان ده صفحه تحقیق جدی و حرف حساب یافت.
15
(0/1000)
افسانه عزیزی
1402/04/19
0