بریده‌ کتاب‌های یادداشت های زیرزمینی

آدمیزاد فقط بردهٔ خواستهٔ خودش است؛ و این استقلالش را به هیچ قاعده و قانونی نمی‌فروشد. فقط هم خدا می‌داند که این خواسته و میل چیست و چه ماهیتی دارد... .

می خواهم سوال دیگری مطرح کنم: این که واقعا کدامش بهتر است: خوشبختی ارزان یا رنج متعالی؟ کدام بهتر است؟

ماجرا از این قرار است که می‌گویم:در خاطرات هرکسی، چیزهایی است که به هیچ‌کس نمی‌گوید، فقط برای دوستانش بازگو می‌کند، مسائلی هم هست که حتی به دوستان هم نمی‌شود گفت و آدم فقط برای خودش می‌تواند بازگو کند؛ عین راز است. اما سرانجام چیزهایی هم هست که انسان حتی می‌ترسد برای خودش هم آشکار کند.

به غیر از کتاب خواندن دیگر هیچ پناهی نداشتم؛ چیز دیگری نبود که احترامم را به محیط اطرافم برانگیزد و حتی اندکی توجهم را جلب کند.

آدمیزاد فقط غم و گرفتاری‌اش به چشمش می‌آید، روز خوش و خوشبختی‌اش را نمی‌بیند و به‌حساب نمی‌آورد. اگر خوشبختی را هم حساب می‌کرد و در نظر می‌آورد، می‌دید توی زندگی از آن هم سهمی برده. ولی چه خوب می‌شود آدم توی خانواده‌ای باشد که رحمت خدا شامل حالش است و همه‌چیزش درست باشد. همسرش خوب از آب دربیاید؛ دوستت داشته باشد؛ احترامت را نگهدارد و ترکت نکند! توی چنین خانواده‌ای زندگی چه خوب است! حتی اگر غم نان هم باشد، باز خوب است، مگر نه؟ آخر مگر می‌شود جایی را پیدا کرد که غم و غصه به آن راه نداشته‌باشد؟!

فقط یک مورد هست که انسان می‌تواند عمداً و آگاهانه چیزی مضر و احمقانه و حتی احمقانه‌ترین چیز موجود را برای خودش بخواهد. آن هم وقتی است که بخواهد حق داشته باشد که بتواند احمقانه‌ترین چیز را بخواهد بدون آنکه مجبورش کنند خواسته‌اش را به خواسته معقولی محدود کند.