یادداشت پیمان قیصری

        سفر به انتهای شب اگرچه قبل از مرگ قسطی نوشته شده اما از لحاظ زمانی بعد از اون اتفاق می‌افته چرا که کتاب با شرکت در جنگ فردینان باردامو شروع میشه شخصی که ما در مرگ قسطی داستان کودکی‌اش رو خوندیم. کتاب عجیب و غریبه و من فقط دوست دارم دو پاراگراف از کتاب «سفر به انتهای شب سلین» نوشته‌ی «جان استارک» رو اینجا بنویسم.ه

از پیشگفتار کتاب:ه
ه«سفر به انتهای شب رمانی اتوبیوگرافیکال است. باردامو، قهرمان و راوی به جاهایی مختلف سفر میکند و در تجربیات توان‌فرسا شریک میشود، مکان‌ها و تجربیاتی که رمان‌نویس سالها قبل از نویسنده شدن به آنها سفر کرده یا از سر گذرانده است. اما رمان اتوبیوگرافیکال، اتوبیوگرافی نیست و ما نباید سفر به انتهای شب را به گونه‌ای بخوانیم که انگار گزارشی از نوعی غریب و غیرمتعارف می‌خوانیم، و گویی جذاب بودن روایت به نحوی مدیون راست بودن آن است. باردامو داستانش را به زبان اول‌شخص بازگو می‌کند اما او شخصیتی داخل این روایت است و این مولف نیست که صاف و ساده از زبان خودش حرف می‌زند. باردامو سلین نیست و نیز سفر به انتهای شب داستان بخشی از زندگی سلین نیست. اما هم قهرمان و هم پی‌رنگ کتاب به شیوه‌ای جالب توجه به حقایق خاصی از بیوگرافی مولف ارتباط پیدا می‌کند. این رمان با درک خلق و خوی به شدت نابهنجار مردی که آن را نوشته بیش از پیش جذاب می‌شود.»ه

از فصل اول کتاب:ه
ه«سفر به انتهای شب یکی از آثار برجسته ادبی مدرن، اثر انسان ستیزانه‌ی پرشور و گزنده و بلیغی است که نظیری در ادبیات فرانسه یا هیچ ادبیات دیگر ندارد. این اثر شصت و اندی سال پیش به طرزی فراموش ناشدنی و پیشگویانه پایه‌گذار عصری بود که بدبینی اکنونْ شایع را در در خصوص ظرفیت خباثت در طینت انسان و آینده‌ی بنی‌بشر نوید می‌داد. کتاب به شکلی بی رقیب بیانگر موقعیت انسان سرخورده و نا دین‌مدار است که در زندگی او نه اثری از لطف الهی هست و نه اینکه خرسندی و هیچگونه ایمانی او را به بهتر شدن اوضاع دلگرم می‌کند. تنها امید انسان این است که با پرت کردن حواس خود طاقت بیاورد. با این حال برای میلیون‌ها خواننده‌ی این کتاب به رغم همه‌ی بدبینی‌های گاه بی‌شرمانه‌اش کتابی لذت‌بخش و خوشایند بوده است. زیرا سلین در این اثر احساسات منفی خود را تا سطح هنر بر‌میکشد و ستایش از مهارت و استادی در وصف این احساسات را برای ما آسان می‌کند. اگر سلین امیدوار بوده است که با سهیم کردنمان در فلسفه‌ی زندگی نومیدانه‌اش روحیه‌ی ما را خراب کند، میشود گفت که شکست خورده است، این است دستاورد موفقیت آمیز و طنز سیاه رمان او که نتیجه‌اش معکوس است. ما به رغم ارزش‌های اخلاقی سلین، او را بی چون و چرا نویسنده می‌دانیم.»ه