یادداشت فرشته غلامی

        «برای اینکه یک مردمی را به زانو در بیاورند، اول استقلالش را می‌دزدند؛ و برای اینکه استقلال یک مردمی را بتوانند بدزدند، آن مردم را به خود محتاج می‌کنند.
با این احتیاجِ وامانده است که آدم خودش را از دست می‌دهد، خوار و زبون می‌شود و به غیرِخودی وابسته می‌شود؛ و نوکر می‌شود و می‌شود مثل کفش پای آنها و حتی مثل تیغه‌ی شمشیر آنها که وقتی لازم باشد گردن برادر خود، گردن زن خود و فرزند خود را هم می‌زند.
وقتی که جان آدم ذلیل و بَرده شده باشد دیگر چه قیمتی دارد؟!
اگر ملتی می‌خواهد زندگانی کند، باید بتواند بجنگد.»

از متن کتاب👆

کلیدرِ محمود دولت‌آبادی 
از معروفترین و بلندترین آثار ادبیات فارسی است که همچنان از آثار پرفروش و پرطرفدار ایرانی است.

کِلیدَر نام کوهی است بین سبزوار و نیشابور و قوچان، در سفر اخیرم به مشهد زمانی که چشمم به تابلوی سن کلیدر افتاد تمام شخصیت‌های کتاب و خانه زندگی‌شان را روبه‌رویم می‌دیدم.

داستان کلیدر که نوشتنش بین سالهای ۵۷ تا ۶۲ انجام شده است، ایرانِ پس از جنگ جهانی دوم را بین سال‌های ۱۳۲۵ تا ۱۳۲۷ به تصویر می‌کشد.

داستانِ یک خانواده‌ی کردِ عشایرِ اهل سبزوار، که قهرمانی به نام گل محمد را در خود دارد.
نویسنده می‌گوید داستانش بر اساس واقعیت است و گل محمد قهرمانی واقعی است که برای اهالی سبزوار نماد مبارزه با ظلم و ستم است.
اما برای من گل محمد تا آخرش هم قهرمان نشد، نه انتخاب راهش با هدف و نقشه بود و نه ادامه‌ی مسیرش قانون و برنامه‌ی مشخصی داشت و نه پایان راهش قهرمانانه بود، بلکه نمادی از انسانی مردد و دو دل بود که در عملی انجام شده قرار گرفته است و هر کس به راهی می‌کشاندش! هم طرفدار رعیت بود هم همسفره‌ی ارباب، هم با امنیه‌های حکومت می‌جنگید و هم از همان‌ها سلاح و فشنگ می‌خرید!
البته اگر داستان طبق ادعای نویسنده بر اساس واقعیت نوشته شده است، قطعا این شخصیت بسیار ملموس و به واقعیت نزدیک می‌باشد، اما نمی‌توان اسم قهرمان رویش گذاشت.

نکات مثبت کلیدر:
✓ قلم جادویی دولت‌آبادی که می‌توان گفت معجزه کرده است!
✓ نثر ادبی با استعارات فراوان با اصطلاحات محلی و شیرین، زیبایی کتاب را مضاعف کرده است.
✓ توصیفات عجیب و ملموس و بسیار زنده از محیط، شخصیت‌ها و افکار و خودگویه‌ها، می‌توان گفت با برترین آثار کلاسیک دنیا برابری می‌کند.
✓ زبان روان و جذاب کتاب که ده جلد، خواننده را به دنبال خود می‌کشاند.
✓ به تصویر کشیدنِ هنرمندانه‌ی ظلم و جورهایی که بر رعایا و مردم عشایر و روستایی می‌شده است.
✓ نشان دادن نقش مردم و اهمیت آگاهی آنها در قیام‌ها و انقلاب‌های عدالت‌طلبانه، و نشان دادن این حقیقت که بدون حضور مردم و بدون آگاهی آنها، هیچ حرکتی برای رهایی از ظلم، ثمربخش نخواهدبود.

نکات منفی کلیدر:
× فساد اخلاقی بیش از حد در برخی شخصیت‌های داستان، آن هم در روستایی کوچک!
× توجیه رفتارهای خلاف دین و خلاف اخلاق و خلاف عرف با جملاتی حق به جانب!
× تاثیرپذیریِ زیاد از واقعه‌ی عاشورا در فصل‌های پایانی کتاب، بدون اینکه نقطه‌ی مشترکی بین قهرمانان کتاب و قهرمانان عاشورا وجود داشته باشد!
× تصویرسازی به شدت جنسی و ضعیف از زنان! 
× تاکید و مانور زیاد روی استفاده از تریاک و مشروب آن‌هم در یک روستای کوچک و آن هم در حدود هشتاد سال پیش.
× نقد رهبر انقلاب را هم به عنوان یک کتاب خوان حرفه‌ای اضافه کردم که دید جامع‌تری از کتاب دست دهد.

شخصیت محبوب کتاب برای من: ستار
شخصیت منفی و چندش کتاب: عباسجان( گرچه انتخاب بین شخصیت‌های منفی آسان نیست و این مدال می‌تواند به قدیر و بابقلی بندار و شیدا و ماه درویش و جلیل ارباب و حاجی خرسفی و نجف ارباب و دیگران هم برسد)!

#کلیدر
#محمود_دولت‌آبادی