یادداشت سید عطا ناقدی فر

        کتاب مشهور و پرفروشِ «تئوری انتخاب» مدت‌ها بود که جزو کتاب‌هایی بود که دوست داشتم بخوانم؛ اما حقیقتا قطر کتاب اصلی اندکی هراس‌آور بود! چند وقت پیش در کتاب‌فروشی، این خلاصه را دیدم و خب چی از این بهتر؟!

ایده‌های اصلی تئوری انتخاب، در این کتاب آمده؛ برای همین به نظرم می‌تواند تا حد خوبی شما را با این مدل روانشناختی آشنا کند.

شاید یکی از کلیدی‌ترین نکات تئوری انتخاب، تأکید بسیار جدی‌اش بر «اراده» و «خودمختاری» انسان است؛ به طوری‌که معتقد است که ما «انتخاب» می‌کنیم که یک حالت روانی داشته باشیم. مثلا ما انتخاب می‌کنیم که افسردگی کنیم، چون که برای‌مان کارکرد دارد. (دقت کنید که بیماری‌ها را به صورت فعل به کار می‌برد؛ چون معتقد است که ما خودمان آن را انتخاب می‌کنیم.) گلسر مفهومی به نام رفتار کلی را تعریف می‌کند که شامل اعمال، افکار، احساسات و شرایط فیزیولوژیکی‌مان است. او معتقد است که این چهار جزء را ما انتخاب می‌کنیم؛ اما در واقع ما بیشتر روی افکار و اعمال‌مان تسلط داریم و از طریق این دو، روی فیزیولوژی و احساسات هم اثر می‌گذاریم. 

در کل ایدهٔ کتاب، واقعا قابل تأمل به نظر می‌آید. نکات دیگری هم در کتاب هست. مثلاً شبه‌نظریه‌ای در کتاب هست که پنج نیاز روانی برای انسان قائل است.

البته نقدهای جدی‌ای هم می‌توان به این نظریه وارد کرد. اما در کل به نظرم خواندن این کتاب خالی از لطف نیست؛ چرا که خیلی وقت‌ها ما فراموش می‌کنیم که انسانیم و اختیار داریم و خیلی چیزها را می‌توانیم تغییر دهیم.