یادداشت فاطمه ملکی

        ده تن؛ روایتی نوین از حماسه عاشورا

رمان «ده تن» اثر تحسین‌شدۀ حمید بابایی، برگزیدۀ سومین دوره جایزۀ ملی داستان حماسی، نه تنها یک اثر ادبی برجسته است، بلکه تلاشی جسورانه برای بازخوانی واقعه عاشورا از زاویه‌ای نوین و انسانی به شمار می‌رود. این رمان که حاصل پژوهش‌های عمیق نویسنده و تلفیق ماهرانۀ تاریخ و روایت است، خواننده را به یک سال پس از حادثه عاشورا می‌برد و با نگاهی چندصدایی، ابعاد تازه‌ای از این واقعه عظیم را آشکار می‌سازد.
بابایی با اتکا به منابع مستند و موثق تاریخی همچون «تاریخ طبری»، «لهوف»، «مقتل خوارزمی» و حتی منابع اهل سنت، به روایت تاریخی خود سندیت بخشیده است. این دقت در پژوهش، همراه با بهره‌گیری از «تذکره‌الاولیای عطار» و به‌ویژه خطبه‌های کوبنده امام سجاد (علیه‌السلام) و حضرت زینب (سلام الله علیها) در کاخ یزید، به «ده تن» عمقی بی‌نظیر و متفاوت بخشیده است. 
«ده تن» با ساختاری چندصدایی، روایت را از زبان ده شخصیت پیش می‌برد که هر یک بخشی از ماجرای عاشورا و پیامدهای آن را بازگو می‌کنند. این شیوه، هرچند چالش‌برانگیز، به انسجام روایی داستان لطمه‌ای وارد نکرده است؛ چرا که شخصیت اصلی داستان، اویس، در تمام فصول حضور دارد و مخاطب را در طول روایت همراهی می‌کند. انتخاب نام کتاب نیز با همین رویکرد چندصدایی همخوانی دارد. یکی از ابتکارات نویسنده، حذف تدریجی شخصیت‌ها در مسیر روایت است که باعث خلوت شدن فضای داستان و تمرکز بیشتر بر قهرمان اصلی، یعنی امام حسین (علیه‌السلام) می‌شود. تلفیق هوشمندانه شخصیت‌های برساختۀ ذهن نویسنده با شخصیت‌های واقعیِ تاریخی، در «ده تن» به خوبی پیوند خورده و به روایت جذابیت دوچندانی بخشیده است.
یکی از ویژگی‌های بارز «ده تن»، رویکرد فرامذهبی و انسانی آن است. «ده تن» با تلفیق هنرمندانه پژوهش تاریخی، نوآوری در ساختار و رویکرد انسانی، نه تنها یک اثر دینی، بلکه یک رمان قدرتمند در ادبیات معاصر ایران است. این کتاب نشان می‌دهد که چگونه می‌توان از دل تاریخ و اعتقادات مذهبی، اثری خلق کرد که هم به ریشه‌های خود وفادار باشد و هم با نگاهی تازه، مخاطبان گسترده‌تری را درگیر کند. حمید بابایی تصریح می‌کند که این کتاب را صرفاً برای مخاطب شیعه ننوشته، بلکه هدف او ارتباط با مخاطبان غیرشیعه و حتی مخالفان تاریخی امام حسین (ع) نیز بوده است. او تاکید می‌کند که روایتش «انسانی است و اعتقادی محض نیست.» این رویکرد، که بر محورهایی چون تراژدی، ظلم‌ستیزی و اخلاق بنا شده، به رمان امکان می‌دهد تا با مخاطب غیرمذهبی نیز ارتباطی عمیق برقرار کند. 
در مجموع، «ده تن» نه تنها یک رمان تاریخی است، بلکه روایتی عمیق و چندوجهی از حادثه عاشورا است که با پژوهش‌های دقیق، ساختار روایی منحصر به فرد و رویکردی انسانی، به مخاطب امکان می‌دهد تا با ابعاد تازه‌ای از این حماسه جاودان آشنا شود. خواندن این کتاب برای هر علاقه‌مند به ادبیات و تاریخ، تجربه‌ای غنی و فراموش‌نشدنی خواهد بود.