یادداشت ملیکا خوش‌نژاد

        این کتاب رو باید بعد از خوندن «اتاق روشن» رولان بارت بخونید، بنابراین اگه هنوز اون رو نخوندین سراغ این کتاب نیاین، چون به اندازه‌ی کافی ازش لذت نخواهید برد.
«اتاق روشن» تبدیل به یکی از مهم‌ترین منابع عکاسی شده که هم در فضاهای آکادمیک و هم در فضاهای غیرآکادمیک خونده می‌شه. اما به نظر الکیزن این کتاب درباره‌ی «عکاسی» نیست.
جیمز الکینز با لحن تند و تیزی در این کتاب به «اتاق روشن» رولان بارت و نظرات و دیدگاه‌هایی که درباره‌ی عکاسی داره، نقد می‌کنه و نقدهاش به نظر من بسیار جالب بودن. مثلاً بارت به دنبال پیدا کردن پونکتوم - عنصر سوراخ‌کننده - در تصاویری است که اولاً همگی سوژه‌های انسانی دارند، دوماً به نحوی از پونکتوم حرف می‌زند که آدم خیال می‌کنه صرفاً به دنبال پیدا کردن جزئی از عکس بوده که کس دیگری به آن توجه نکرده. وقتی ما سر کلاس درباره‌ی بارت می‌خواندیم و برای پیدا کردن پونکتوم به تصاویر نگاه می‌کردیم، مدام با این چالش روبه‌رو می‌شدیم که آن‌چه به نظرمان پونکتوم عکس است، لزوماً سوراخ‌مان نمی‌کند. اما تمرکز الکینز روی تصاویری است که اتفاقاً هیچ انسانی در آن‌ها دیده نمی‌شوند. او به سراغ عکس‌های میکروسکوپی، ابرها، مناظرو بمب‌های اتمی می‌رود. او می‌خواهد نشان دهد که آن‌چه تصویری را «عکس» می‌کند، فقط و فقط داشتن سوژه‌ای انسانی نیست. الکینز به هیچ وجه از عکس‌های خانوادگی صحبت نمی‌کند و نمی خواهد وارد فضای احساساتی و نوستالژیکی شود که بارت به ویژه در نیمه‌ی دوم کتابش شدیداً روی آن‌ تمرکز می‌کند.
به نظر من تمرکز الکیز روی «نگاه کردن» بدون پیش‌داوری است. این مسئله به‌ویژه وقتی درباره‌ی تصاویر میکروسکوپی صحبت می‌کند، نمودار می‌شود. ما در مواجهه با جهان موجودات میکروسکوپی می‌خواهیم استعاره‌ها و معناهای جهان خودمان را به آن‌ها نسبت دهیم وعموماً تفاوت‌های آن‌ها که در نگرستین دقیق به دست می‌آیند ما رو شوکه می‌کنند.
دو بخش کتاب برایم تکان‌دهنده بود، یکی وقتی درباره‌ی تصاویری حرف می‌زد که با فاصله‌ی صد سال از مناظر یکسانی گرفته شده بودند و برخی از آن‌ها در نگاه اول هیچ تفاوتی با هم نداشتند، ولی وقتی با ذره‌بین موشکافانه آن‌ها را بررسی می‌کرد متوجه تفاوت‌های بی‌اندازه‌شان با یکدیگر می‌شد و دومی فصل آخر که درباره‌ی درد بود و درباره‌ی روش اعدام لینگ‌کی صحبت می‌کرد. علاوه براین‌که خود لینگ‌کی به‌شدت تکان‌دهنده بود و آزاردهنده، رویکرد موشکافانه و تجزیه‌تحلیل‌گرایانه‌ی الکینز در مواجهه با تصاویرش، این‌که جزء به جزء عکس را تحلیل می‌کند و آن‌قدر دقیق مشاهده‌اش می کند - کاری که بارت نمی‌کند تا به باور الکینز از گزند تصاویر در امان بماند - خیلی جالب و روشنگر بود.