یادداشت رضا صالحی

        نمی‌دانم. نمی‌دانم بعد از تمام‌شدنش چه می‌توان نوشت. شاید بعد از این کتاب دلِ آرومی نداشته باشید؛ شاید هم صرفاً چند روز، یا شاید هم چند ساعت، و بعد ادامهٔ زندگی و خنده‌های خودمان در زندگی‌های امن‌مان.
مطمئن هستم که مملو از کینه و نفرت و آتش خشم خواهید شد و گاه هم‌نوا با تک‌تک اعضای بدنتان فریاد می‌کشید و لباستان با اشک‌هایتان خیس خواهد شد.
احتمال می‌دهم بعد از آن دلتان بخواهد بیشتر تاریخ بخوانید؛ ولی ممکن است در عین حال همان دلتان زیر بار غمِ واقعیت کمرش شکسته باشد و توانِ روبه‌روشدن با واقعیتِ جدیدی را نداشته باشد.
نمی‌دانم بعد از این کتاب چه باید کرد! 

به خاطر ارزش و تقدس محتوا و حرمت جان‌ها و خون‌های مظلوم، شرم می‌کنم دربارهٔ فرم این کتاب چیزی بنویسم. عجالتاً کمی تحمل و صبر می‌خواهد خواندن این کتاب و آن یک و نیم ستارهٔ خاموش، ناشی از همین است.