یادداشت فاطمه تبریزی

        ۱. فیلیپ پولمن، نویسنده‌ی سه‌گانه‌ی His dark materials، به‌عنوان یک آتئیست اومانیست شناخته می‌شه. پولمن در مصاحبه‌ای ادعا کرده که سه‌گانه‌‌اش رو در تقابل با ماجراهای نارنیای لوییس نوشته و لوییس کار ناپسندی کرده که با به‌کارگیری نمادپردازی دینی در قالب داستان (مثل تمثیل اصلان به حضرت مسیح علیه‌السلام)، مخاطبان کم سن و سالش رو ترغیب می‌کرد به داشتن ایمان به غیب و زندگی بر اساس قوانین دینی. 
نویسنده معتقده به تجربه‌گرایی، و باقی توهین هایی که به لوییس و مسیحیت کرده رو هم می‌تونید با جستجوی مصاحبه هاش پیدا کنید و بخونید.

۲. نکته‌ی قابل‌تأمل این‌جاست که پولمن زمان نوشتن این کتاب خودش هم راه مشابهی رو پیموده. 
من اولین بار در کتابخونه‌ی مدرسه خونده بودمش، زمانی بین ۱۲ تا ۱۴ سالگیم و هنوز خاطرم هست چقد به عنوان یک نوجوان داستانش برام خوندنی و پرکشش بود. قاعدتاً برای گروه سنی نوجوان باید هم جذاب می‌نوشت نویسنده. اتفاقات واقعاً حیرت‌انگیزی برای لایرا و ویل، دو نوجوون ۱۱ ساله که شخصیت‌های اصلی هستند رخ می‌ده و بعد ضربه‌ی اصلی از راه می‌رسه: به شکلی صریح به باورهای دینی میلیاردها مؤمن در روی کره زمین حمله می‌کنه و عقایدش رو‌ رسماً فریاد می‌زنه. 
 
۳. در داستان، قدرت برتر جهان یک موجود ضعیف و بی‌اعتنا معرفی می‌شه که حتی خالق این دنیا هم نیست و حتی فرشتگانش هم به اون خیانت کرده‌اند. آزادی انسان‌ها و سایر موجودات تنها از طریق شورش علیه این قدرت حاصل می‌شه. بهشت و جهنم و حساب و کتاب هم که هیچ.

۴. پولمن با الهام از داستان آدم و حوا و ممنوعیت نزدیکی به درخت دانش در کتاب عهد قدیم، شخصیت‌های اصلی داستانش رو به حضرت آدم و حوا تمثیل کرده که همون‌طور که اون دو از سمت خالق از خوردن میوه‌ی درخت دانایی منع شدند، دو شخصیت اصلی نوجوان هم توسط کلیسای کاتولیک حاکم بر جهان، از پیدا کردن و به کاربردن ذره/dust منع می‌شند، ذره در داستان نمادی از دانایی مطلق هست و اونها با درکش به بلوغ می‌رسند.

۵. در داستان، کلیسای کاتولیک یا magisterium در تلاش برای نابودی ذره ست و اون رو همون «گناه آغازین» می‌دونه ( اشاره به اعتقاد نادرست «گناه نخستین آدم و حوا» در دیدگاه یهودیت و مسیحیت).
نسخه‌ی سریالی این داستان، موهن‌تر و رادیکال‌تر هست نسبت به کتاب.

۶. برام جالب بود که پولمنِ بی خدا، نام سه‌گانه‌اش رو از تکه‌ای از شعر شاعری مومن و مسیحی گرفته که عقایدی داشته نزدیک به باورهای مسلمان‌ها؛ از جمله اعتقاد به خدای یگانه و مقتدر.

۷. و در نهایت، «خداوند پاکا که اوست به دور است از هر توصیف ( چه خوب و چه بد) که از او می‌کنند، مگر توصیف بندگان خالص شده‌ی ناب ازو (که سزاوار و درست است). » ۳۷ : ۱۵۹ و ۳۷ : ۱۶۰، قرآن کریم.