یادداشت سید علی مرعشی

        به بهانه وجود بی‌مانند فیودور پاولوویچ! 
داستایوفسکی شیک و مجلسی قلم نمی‌زند! اگر نیاز باشد حسابی صفحات رمانش را کثیف می‌کند و شخصیتی می‌آفریند که حال آدم و عالم از او به‌‌هم بخورد. تا جایی که خاطر پریشان من یاری می‌رساند در قمار‌باز و یادداشت‌های زیرزمینی هم چنین شخصیت دلقک، یک‌لاقبا و زن‌بازی را داشته‌ایم. دلقک‌های داستایوفسکی جوکر نیستند تا لزوما پرچم‌دار آنارشیست باشند. آنها ذاتاً این راه را برای زندگی فردی خودشان انتخاب کرده‌اند و از آن لذت می‌برند. نمی‌دانم تابه‌حال برای شما پیش آمده تا مدتی با یک دلقک واقعی سر‌کنید و از شوخی‌های بی‌مزه و اصرار او برای ادامه دادن آن‌ها خسته شوید؟ یا این‌که در دل خودتان از عمق حماقت و سفاهت این آدم حیرت‌زده شوید و کنجکاوانه او را موضوع مطالعاتی خودتان قرار دهید و بخواهید بدانید این دلقک تا کجا می‌خواهد پیش برود و سرانجامش چه خواهد شد. نمی‌دانم احساس خجالت از حضور او در میان جمع را تجربه کرده‌اید و یا خودتان سیبل تیرهای زهرآلود او قرار گرفته‌اید یا خیر. تا به حال برای شما این سوال پیش آمده که آیا این رفتار آن‌ها هدفی در‌‌پی‌دارد و یا اصلِ انگشت‌نما‌‌ شدن در جمع و خوشمزگی برای آن‌ها اصالت دارد؟