یادداشت عینکی خوش‌قلب

        اعتراف می کنم به تاریخ معاصر ترکیه (این مدعی احیای حکومت عثمانی) تابحال فکر هم نکرده بودم. ترکیه یک همسایه بود که لباس های خوبی داشت و سریال زیاد می ساخت. اصلا تصور نمی کردم می تواند تاریخ و ماجرایی هم داشته باشد. در ذهنم ترکیه بعد از فروپاشی عثمانی مستقیم به دوره حکومت اردوغان می رسید و تابحال به فاصله زیاد این دو تاریخ فکر نکرده بودم. وقتی «بزرگ شدن در ترکیه» به دستم رسید ذوق زده شدم. اول به خاطر اینکه روایتی مصور بود، دوم به این خاطر که احتمالاً می توانستم با خواندنش به گوشه ای از جهان سرک بکشم.

ترکیه در سال های دهه 80 میلادی شباهت زیادی با ایران در همان سال ها دارد. مدرسه های شلوغ، وسایل یکسان به خاطر سیاست های تولیدی، تلویزیون های تک کاناله و همه چیزهایی که ما در دهه شصت ایران تجربه کرده ایم. کتاب نثر روان و طنزی دارد و تصاویرش گرچه ساده ولی جالب اند.  و آنجایی برایم جذاب تر شد که نویسنده قسمت هایی از سیاست ترکیه را در ضمن داستانِ زندگی خودش آورد.
مشخص است که ازگه سامانچی در خانواده ای سیاسی و غیرمذهبی بزرگ شده است. همان طور که خودش در کتاب می گوید پدر و مادرش گرایش چپ داشتند، گرچه با خشونت مخالف بودند. خود او هم از وضعیت سیاسی ترکیه و رویکرد یک بام و دوهوای آن نسبت به دین دل خوشی ندارد. هر چه کتاب جلوتر می رود و ازگه بزرگ تر می شود و اظهارات سیاسی اجتماعی اش هم بیشتر می شود. نمی توانم بگویم نگاهش تا چه اندازه درست و تا چه اندازه مغرضانه است. چون همان طور که گفتم این کتاب اولین مواجهه من با تاریخ ترکیه بود. اما «بزرگ شدن در ترکیه» فارغ از روایت تاریخی اش از دو جهت برای من ارزشمند بود، اول از این جهت که خواندن روایت جوانی دیگران ارزشمند است چون می فهمیم در دنیای مدرن تنها ما نیستیم که با مشکلات دست و پنجه نرم می کنیم. جوان های کشورهای دیگر هم با کنکور و ورود به دانشگاه درگیرند، با آینده و هدفشان درگیرند، با اطرافیانی که می خواهند مسیر آن ها را کانال کشی کنند درگیرند و این ها زیاد ربطی به شخصیت یا حتی تاریخ و جغرافیا ندارد. در قسمتی از داستان وقتی ازگه می گوید می خواهد بازیگر شود تصویری از اطرفیانش وجود دارد که یک صدا می گویند:«اول یک دانشگاه معروف قبول شو بعد بازیگری را هم در کنارش ادامه بده» جمله ای که همه مان در زندگی بارها شنیده ایم. نکته دیگری که کتاب را ارزشمند می کند این است که می فهمیم آن تجربیاتی که تصور می کنیم فقط برای ما و کشورما ست چه قدر گسترده تر بوده و با همسایگانمان چه خاطرات مشترکی داریم. تجربه هایی که اغلب به آن توجه نمی کنیم و تصور می کنیم کشورها از ابتدا همین وضعیت سال 2021 را داشته اند.

نام کتاب به خوبی گویای محتوای آن است و گمان می کنم کسانی که به کتاب هایی از جنس سفرنامه و زندگی نامه علاقه دارند حتما از آن لذت خواهند برد. از طرفی مصور بودنش لذت خواندنش را دو چندان می کند.