یادداشت مریم السادات هاشمی

        نام برخی از گروه هایی که در کتاب مطرح شده بود ممکن است به گوش خیلی از افراد نرسیده باشد. 

جریان های سیاسی ایران را به ۶ دسته تقسیم می‌کند: 
۱- اسلامی 
مفصل ترین بخش کتاب است که به آن نمی‌پردازم  این قسمت از کتاب نمی‌تواند دیدگاه دقیقی از جریانات سیاسی ایران به مخاطب بدهد چون سیستم سیاسی ایران چندان بر اساس ساختار حزبی مرسوم نیست (صرف نظر از خوب یا بد بودن ساختار حزبی) و ممکن است یک نفر خودش را در یک جریان بداند اما رفتار هایش متناسب با آن جریان نباشد به خصوص در جریان هایی که به نام اسلام هستند.
 با معرفی هر حزب یا جریان قسمتی از مرام نامه که از عناوین کلی استفاده می‌کند آورده است اما به دلیل این که تعریفی از دیدگاه هر جریان آورده نشده ممکن است مرام نامه ها با هم شباهت داشته باشند اما مرام و رفتار حزب ها هیچ شباهتی با هم نداشته باشند.

۲- سلطنت طلب 
مبانی فکری آن از مفاهیمی چون شاه‌محوری، باستان گرایی و ناسیونالیسم، سکولاریسم، غرب‌گرایی تشکیل می‌دهد.

۳- مارکسیستی 
این جریان خود دارای انشعاباتی ست: 
1️⃣ مارکسیسم- لنینیسم 
2️⃣ مارکسیسم- مائوئیسم یا مارکسیسم چینی
 که توجه زیادی به طبقه دهقانان دارد
3️⃣چپ نو  
که هم با سرمایه داری تضاد داشته هم گرایشات ضد شوروی داشته

4️⃣ گورباچوفیسم 
و...
مبانی فکری این جریانات : نفی خدا و عالم غیب، نفی مالکیت خصوصی، زندگی اشتراکی و نفی خانواده، زیر بنا بودن اقتصاد است.
گروه های مارکسیستی ایران: نیز حزب توده (چپ قدیم) گروه های پژاک، کومله، سازمان فداییان خلق، حزب دموکرات کردستان و سازمان پیکار هستند.

۴- ملی‌گرای لیبرال 
مبانی فکری این جریانات: تفاخر ملی. باستان ستایی، بیگانه ستیزی و سکولاریسم است برخی از این جریانات اعتقاد به نظام شاهنشاهی دارند با این تفاوت که شاه باید سلطنت کند نه حکومت.
گروه ها و احزاب این جریان: جبهه ملی، ملی مذهبی ها (نهضت خداپرستان سوسیالیست، جاما، ایران فردا)

۵- التقاطی 
التقاط اسلام و مارکسیسم که حاصل آن نهضت آزادی و مجاهدین خلق هستند
التقاط ناسیونالیسم و مارکسیسم که حزب سوم و طرفداران خلیل ملکی اند.
التقاط اسلام، ناسیونالیسم و لیبرالیسم 

۶- روشنفکری 
در ایران نمی‌توان تعریف دقیقی برای واژه روشنفکری پیدا کرد اما در کل جریان روشنفکری را می‌توان به ۴ دسته تقسیم کرد: 
الف) روشنفکر صحیح دینی
ب) روشنفکری التقاطی دینی
ج) جریان روشنفکری لائیک و سکولار 
د) جریان روشنفکری الحادی
تفضیل این جریانات به خصوص درمورد شریعتی و دیدگاه اسلام منهای روحانیت او را در کتاب مطالعه کنید.