یادداشت ناصر حافظی مطلق

        ۷ درس كوتاه فيزيك

1)
"۷ درس كوتاه فيزيك" (Seven Brief Lessons on Physics) كتابي است نوشته فيزيكدان ايتاليايي، "كارلو روولي" (Carlo Rovelli)، كه در سال 2014 ميلادي نگاشته شده است. اين كتاب توسط  "قاسم كياني‌مقدم" و در سال ۱۳۹۵ ترجمه‌شده و در انتشارات "مازيار" به چاپ رسيده است. مترجمان و ناشران ديگري هم دست به ترجمه و چاپ اين كتاب زده‌اند. اين كتاب در حقيقت مجموعه مقاله‌هايي است كه نويسنده در ضميمه يكشنبه‌هاي يك روزنامه ايتاليايي (Il Sole 24 Ore) و باهدف آموزش ساده مباحث فيزيك جديد براي عموم نوشته است. 

2)
نویسنده تمام تلاش خود را كرده است كه فقط به بيان محتواي مفهومي يافته‌هاي فيزيك نوين، آن‌هم به زباني بسيار ساده  بپردازد و از پيچيدگي‌هاي رياضياتي و محاسباتي پرهيز كند. درس اول و دوم كتاب به "نسبيت" و "كوانتوم" اختصاص دارد. اين دو موضوع كه در ابتدای سده بيستم ميلادي انقلاب فيزيك جديد را رقم زدند، پس از گذشت يك سده هنوز شگفت‌انگيز و عجيب به نظر مي‌رسند. اما واقعيت اين است كه دنيا بر اساس ادراك محدود ما كار نمي‌كند و در پشت پردۀ تصوير تاري كه ما از هستي داريم، شگفتي‌هاي ناشناخته بسيار زيادي وجود دارند.

3)
"روولي" درس سوم و چهارم را به "معماري كيهان" و "ذرات" اختصاص داده: دنياي بزرگ‌ترين‌ها و ريزترين‌ها. گستره‌هايي كه هنوز دانش ما در درك كامل آن‌‎ها ناتوان است و دانشمندان فيزيك بي‌وقفه در تلاش براي يافتن توصيفي كامل‌تر از آن‌ها هستند. درس پنجم كتاب با عنوان "دانه‌هاي فضا" به فرضيه "گرانش كوانتومي" اختصاص‌یافته كه يكي از فرضيات موجود و البته نه قطعي براي متحد كردن گرانش نسبيتي و فيزيك كوانتوم و رسيدن به توصيفي يكپارچه براي تبيين فيزيكي هستي از ريزترين مقیاس‌ها تا بزرگ‌ترين آن‌ها است. از ديد "گرانش كوانتومي" بنياد هستي گسسته و دانه‌اي بوده و مفاهيم فضا و زمان صرفاً توهم‌هاي بزرگ‌مقياسي هستند كه اصالت بنیادین ندارند. 

4)
"روولي" درس ششم را به "احتمال، زمان و گرماي سياهچاله‌ها" اختصاص داده و عنصر سوم "ترموديناميك" را هم به دوگانه "نسبيت گرانشي" و "فيزيك كوانتوم" مي‌افزايد. به تعبير "روولي" وجود گرما است كه سبب زاده شدن توهم زمان مي‌شود. او به شكل تمثيلي معتقد است اين سه عنصر سه زبان بيان فيزيك هستند و شبيه به "سنگ رشيد" (Rosetta Stone)  بايد به يكديگر ترجمه شوند. رسالت فيزيكدانان امروزي يافتن ابزار ترجمه اين زبان‌ها به همديگر است. درس هفتم و آخر كتاب "در پايان: خودمان" نام دارد و اشاره‌اي است به نقش و جايگاه ما انسان‌ها در هستي كه در ميانۀ كوانتوم‌هاي ريز و ميدان‌هاي گرانشي عظیم قرارگرفته‌ایم. نگاه او به انسان در برهم‌كنش با هستي، زيبا است و ارزش خواندن دارد.