یادداشت زهرا قدیانی

        فوکو در رابطه میان دانش و قدرت، نوعی نظام دیده‌بانی قدرت شناسایی می‌کند. نظارتی فراگیر و سازمان‌یافته بر همه افراد جامعه. فن‌آوری انضباطی که زمینه رشد و تکوین هویت افراد را در سایه گردآوری اطلاعات دقیق درباره آنها فراهم می‌آورد (مراقبت و مجازات، فوکو، ص‌صدونودوچهار) رویت‌پذیری در دوران‌های کهن به قدرتمندان اختصاص داشت، با ظهور مدرنیته به افراد عادی تعلق گرفت و قدرتمندان رویت‌ناپذیر شدند. جامعه زندان‌گونه به باور فوکو عبارت از جامعه‌ای است که در آن اعضا دائما در معرض مراقبت، نظارت و تربیت هستند و در تحلیل نهایی در گستره قدرت اسیر می‌شود.
این چارچوب نظری را می‌گیرم و می‌روم سراغ کتاب بایگانی همیشگی. فوکو کجاست که ببیند آراء‌ش چطور در سطحی به مراتب وسیع‌تر و فن‌آورانه‌تر مصداق یافته. بنا به گفته اسنودن در این کتاب، سازمان‌های اطلاعاتی امریکا داده‌های ریز و درشتی از زندگی سیاه و سفید عالم در دست دارند.
اسنودن در این کتاب ادعای افشاگری دارد. اما آیا واقعا این اثر یک افشاگری در برابر امریکا و یک اثر ضدامریکائی‌ست؟ به عقیده من، نه تنها نیست که در جهت تثبیت قدرت امریکا کار می‌کند. چطور؟ برگردیم  به فوکو. فوکو می‌گوید نظارت ابزار قدرت است. طبیعتا بازنمایی گستره این نظارت هم در جهت تثبیت و بزرگنمایی قدرت است. یعنی کاری که کتاب اسنودن می‌کند، بازنمایی قدرت امریکا.

پ.ن: بگذریم از اینکه اتفاقات اخیر امریکا نشون میده با وجود این همه کنترل و نظارت، باز انسان چقدر پیش‌بینی‌ناپذیره.

#فوکو
#اسنودن
#بایگانی_همیشگی