یادداشت مسیح ریحانی

        📚 از متن کتاب:
«فکر کرد مردن از تشنگی چه وحشتناک است! گر چه هر شکلی از مُردن هولناک به نظر می‌رسد. مرگ دلخواهش چگونه بود؟»

«آخرین موومان» به من یکی خیلی چسبید! این نوولا که به واپسین روزهای زندگی آهنگساز برجسته‌ی اتریشی «گوستاو مالر» می‌پردازد، اخیرا در مجموعه‌ی «برج بابل» نشر چشمه با ترجمه‌ی خوب «احسان قبادی» منتشر شده است.
تا آن‌جا که از اینترنت می‌شد فهمید، متوجه شدم که «روبرت زیتالر» به نثر مینیمالیستی و در عین حال پر احساس‌ش شناخته می‌شود. او در این اثر که در سال ۲۰۲۰ منتشر شده است، با حفظ سبک مینیمالیستی خود به آخرین سفر «گوستاو مالر»، رهبر ارکستر سمفونیک وین و یکی از برجسته‌ترین آهنگسازان دوره‌ی پسارمانتیک، از امریکا به اروپا می‌پردازد.

📚 از متن کتاب:
«موسیقی بیش از هر چیز و به خودی خود فراتر از هرگونه تصور است. موسیقی همه را پشت سر گذاشته و اساسا نه به نوازنده نیاز دارد، نه به شنونده. موسیقی محتاج هیچ‌کس و هیچ‌چیز نیست و آشکارا به حیاتش ادامه می‌دهد.»

«مالر» یهودیِ ریزنقشِ آشفته‌حالی است که در حال سفری با کشتی از نیویورک به اروپا است، او می‌داند که پایان‌اش نزدیک است و گویا به واگویه‌ی خاطراتش با خویشتن می‌پردازد. از کودکی‌اش تا عشق آتشین و رابطه‌ی پر تنشی که با همسرش آلما تجربه کرده است، تا درخشش در ارکستر سمفونیک وین و مواجهه‌اش با نقدهای حرفه‌ای و دیگر هنرمندان.

📚 از متن کتاب:
«قبلا شنیده بود که هر سلول بدن انسان چندین بار در طول زندگی جایگزین می‌شود، به طوری که پس از چند سال دیگر چیزی از آن جسم اصلی باقی نمی‌ماند. اما اگر هر قسمتی پیوسته تغییر می‌کند، چگونه می‌توان صفاتی مثل ناگسستگی و پیوستگی را به بدن نسبت داد؟»

اگر این کتاب را یک شرح‌حال‌نگاری صرف در نظر بگیریم، بی‌شک در حق‌اش جفا کرده‌ایم؛ چرا که این اثر کاوشی است در روح نا آرام مردی که موسیقی‌اش بازتابی از تضادهای درونی او بود. «زیتالر»نه تنها توانسته است پرتره‌ای هنرمندانه از یک موزیسین در مواجهه با مرگ ترسیم کند، بلکه تاملی ژرف به معنای زندگی، هنر و فناپذیری نیز ارائه داده است. توصیف‌های دقیق او از صدای کشتی و امواج دریا و سکوت‌ها و سکون‌های گاه به گاه و سهمگین‌ش، به گونه‌ای به حال‌وهوای موسیقی «مالر» هم شبیه است و خودِ متن را به موومانی از یک سمفونی نانوشته بدل می‌کند.

حکما مطالعه‌ی این کتاب برای دوست‌داران موسیقی کلاسیک و به ویژه آثار مالر، با عیشی مضاعف همراه خواهد بود؛ اما حتی برای من که شناخت پیشینی از این آهنگساز برجسته نداشتم هم مطالعه‌اش بسیار جذاب بود.