یادداشت

        مرغابی وحشی

پیشتر اشاره کردم که سبک نمایشنامه نویسی ایبسن بسیار ساده تر از بزرگانی چون چخوف است و در این مورد این دو نفر اختلافات مبنایی دارند. این ساده نویسی در مرغابی وحشی به اوج می رسد تا جایی که اگر فردی بدون تامل و یا آشنایی با جهان بینی ایبسن این اثر را بخواند با خود می گوید "خب یعنی چه؟". "فقط همین؟!"."قرار است فقط از داستان لذت ببرم یا معنایی هم در پس آن نهفته؟ "

در نمایشنامه های ایبسن شما با روح جاری زندگی نه در قالب جملات شاعرانه و تک گویی های فلسفی که در میان گفت و گوهای روزمره و به ظاهر سطحی شخصیت ها آشنا می شوید. من خودم به شخصه در برخی لحظات منتظر اتفاق یا اشاره خاصی هستم ولی خب می بینم که آقای ایبسن با دلی آرام و صبری مثال زدنی قصه گرم و کوچک خود را جلو می برد!

ماجرا خیلی پیچیده نیست! بار دیگر -مثل یکی دیگر نمایشنامه های ایبسن-حقیقت آشکار می شود اما این‌بار به قیمت بر هم خوردن شالوده زندگی یک خانواده. پرده ها کنار می رود و آشکار شدن رازهای مگو مثل پتکی بر سر اعضای این خانواده سنتی که نماد طبقه ضعیف و فرومایه هستند، فرود می آید. اینجا دوباره همان بحث "کارکردهای دروغ به منزله راهی برای نجات مصلحت اهم" در ذهن خواننده خطور می‌کند. نقطه عطف این داستان وقتی شکل می گیرد که دکتر رولینگ می گوید:" از یه آدم معمولی دروغ زندگیش رو بگیر،  اون وقت خوشبختی یه دفعه تو وجودش می شکنه"

شخصیت مورد علاقه من در این بخش گرِگیرش است که جوانی است آرمانخواه، خام و بی تدبیر که به راحتی در خانواده یالمار نفوذ می کند و پس از این ساحل آرام زندگی خانواده یالمار طوفانی می شود. از این دست شخصیت هایی که روی اعصاب میروند و اتفاقا همین نشانه موفقیت آنها است.

در پایان نمایش تعلیق خوبی وجود دارد که می توانست بهتر و تاثیرگذارتر هم باشد. احساس میکنم در انتهای نمایش با غلبه محتوا نسبت به فرم طرف هستیم و سرعت اتفاقات به گونه ای افزایش می‌یابد که خیلی به درام کمک نمی کند.( سربسته اشاره می کنم که ایجاد شوک لزوما نباید با پرش دیالوگ ها و خو گرفتن سریع افراد با اتفاقات همراه شود؛ ضرب آهنگ شوک در ابتدا سریع ولی در ادامه می تواند بوق ممتدی باشد که در گفتار و حرکات بازیگران نمود می یابد)

پ: اشاره به باورهای دینی و رفرنس های مختلف در آثار ایبسن طبعا نوشتاری جدا می طلبد.
سیدعلی مرعشی