یادداشت محمدقائم خانی

        .

گورکی در جوانی یک بار به تولستوی گفت آدم‌های فعالی را دوست دارد که آماده‌اند از هر راه ممکن، در صورت لزوم حتی با خشونت، در برابر بدی ایستادگی کنند. تالستوی بلافاصله گفت: «خشونت بزرگترین فساد است! چطور می‌خواهید خودتان را از این تضاد خلاص کنید؟» سپس وقتی گورکی به محیط خصمانه‌ای اشاره کرد که انسان باید بر آن پیروز شود، پیرمرد ساکن یاسنا پالیانا مخالفت کرد: «این حرف به نتایج بسیار خطرناکی ختم می‌شود! شما سوسیالیست بسیار مشکوکی هستید، رومانتیک هستید...»