یادداشت کتاب‌فام

        ۱۰۸ صفحه در ۲ ساعت و ۴۵ دقیقه.
‌
«کافکا» چندان عمر نکرد، اما مجموعه‌ای تأثیرگذار از آثار را از خود به‌جای گذاشت، آثاری که بیش‌ترشان را در تاریکی و ساعاتی پس از نیمه‌شب نوشت و شاید به‌همین دلیل است که هیچ‌کس، هرگز در داستان‌های «کافکا» لبخند نمی‌زند. «کافکا» زندگی بسیار ناسازگار، انعطاف‌ناپذیر و اجتناب‌ناپذیری را برای خود ابداع کرد و سعی کرد آن را سازنده کند و در این راه در همه‌ی زمینه‌ها نیز موفق بود.
‌
شاید در هنگام خواندن آثار «کافکا» مفیدتر باشد که مفاهیمی چون «چرا»، «چه کسی» و یا «چگونه» را کنار بگذاریم و تنها به «چه چیزی» اکتفا کنیم! زیرا این کاری‌ست که «کافکا» انجام می‌دهد. بیدار شوید و خود را حشره‌ای غول‌پیکر بیابید؟ یا از این هم فراتر، سگی در میان دیگر سگ‌ها؟ هرگز نمی‌توان چنین موارد عجیب و غریبی را توضیح داد، بنابراین کاملن طبیعی جلوه می‌کند که «کافکا» خود را یک سگ یا یک حشره تصور کند و روایتش را از همان جهت ادامه دهد.
‌
«پژوهش‌های یک سگ» سؤالات عمیقی در باب بیگانگی اجتماعی به میان می‌آورد و به‌ویژه این‌که چگونه دانش می‌تواند ما را به یکدیگر متصل کند. سگ راوی داستان، یک نظریه‌پرداز تک‌رو مستقل است که ناراضی از وضعیت علم سگانه‌ی موجود که به نظرش در یک کلام، بیش از حد متعصبانه و جزم‌اندیشانه است، به‌تنهایی دست به کار بنیان نهادن یک علم جدید شده و حتی جدّوجهدی وافر برای این کار به خرج می‌دهد. پیرنگ طولانی و پُرپیچ‌وتاب این داستان را که از زبان خود سگ روایت می‌شود (سگی که در داستان هیچ اسمی ندارد) به‌راحتی نمی‌توان خلاصه کرد. ما در این داستان از سرگذشت این سگ فیلسوف در جوانی باخبر می‌شویم؛ از چگونگی جرقه‌زند بارقه‌های کنجکاوی‌اش به‌واسطه‌ی مواجهه‌ی تکان‌دهنده‌اش با دسته‌ای از سگ‌های نوازنده؛ از پدیده‌های عجیب و حیرت‌آوری که در این راه پیش روی او قرار می‌گیرند؛ از نظرورزی‌ها و تجربه‌گری‌های شگرف و نامتعارفش که یکی‌شان او را تا سرحدّ مرگ می‌برد؛ و از رابطه‌ی دشوار و پیچیده‌اش با جماعت سگ‌ها که او رؤیای تجدید حیات شکوه‌مندش را در سر دارد، تجدید حیاتی که رسومات کهن و طریقه‌های بسته‌ی این جماعت را درهم شکسته و آغازگر عصر جدیدی از همبستگی مبتنی بر اتحاد نظریه و زندگی باشد.
‌
در آخرین صفحات داستان، سگ نتیج پژوهش‌هایش را خلاصه کرده و طرحی از یک نظام فلسفی بلندپروازانه ترسیم می‌کند که آن‌را می‌توان، البته با مایه‌ای از طنز و مطایبه، «نظام علم» کافکا نامید.