یادداشت محمدجواد قیاسی

        کتاب «مربی و تربیت» نوشته‌ی آیت‌الله حائری شیرازی، نه یک درسنامه‌ی رسمی، که زمزمه‌ای اخلاقی از زبان انسانی وارسته است؛ کلامی که بیش از آن‌که عقل را خطاب قرار دهد، دل را بیدار می‌سازد. نویسنده در این اثر، تربیت را نه صرفاً مجموعه‌ای از روش‌ها، بلکه انعکاس روح و سلوک مربی می‌داند؛ گویی هر مربی، خود یک آینه است و متربی، تصویری‌ست که در آن می‌افتد.

حائری شیرازی، با نگاهی ژرف و اخلاق‌محور، بر این نکته پای می‌فشارد که تربیت، پیش از آن‌که عملِ بیرونی باشد، حالتی درونی است؛ و اگر مربی، خود را تربیت نکرده باشد، سخنش گرمایی نمی‌بخشد. او از صداقت، حلم، توکل و اخلاص می‌گوید؛ از اینکه تربیت نه با صدای بلند، که با وقارِ خاموش رفتار شکل می‌گیرد.

زبان کتاب ساده اما سرشار از صفای دل است؛ واژگان از منبر نیامده‌اند، بلکه از سلوک برخاسته‌اند. این صداقت در لحن، اثر را صمیمی و نافذ کرده است. خواننده احساس می‌کند با مردی رو‌به‌روست که سال‌ها با دل‌ها سخن گفته، نه با دستورالعمل‌ها.

با این حال، کتاب در بعضی مواضع، بیشتر به پندهای کلی اخلاقی نزدیک می‌شود و کم‌تر به الگوهای عملی، ساختارمند یا راهکارهای قابل اجرا می‌پردازد. آن‌جا که ذهنِ مخاطبِ امروزی، نیاز به سناریوی تربیتی یا موقعیت‌های کاربردی دارد، کتاب در فضای عرفانی و معنوی باقی می‌ماند. این البته ضعف نیست، بلکه ویژگی خاص اثر است؛ اما اگر کسی به دنبال چارچوب‌های تربیتی مدرن باشد، ممکن است این کتاب را بیش از حد کلی بیابد.

در نهایت، «مربی و تربیت» کتابی است برای دل‌ها؛ برای آنان که می‌خواهند پیش از آموزش دادن، خود زیبا زندگی کنند. راهی‌ست از اخلاق به تأثیر، از صفای باطن به شکوفایی جان‌ها. این کتاب، چراغی است در دست آنانی که می‌خواهند تربیت را نه شغل، که رسالت بدانند.