یادداشت سید صالح ادراکی

        «ریشه‌ها» داستان هفت نسل از یک خانواده آفریقایی ـ آمریکایی است که سرگذشت‌شان از جوانی به نام کونتا کینته در گامبیا آغاز می‌شود. کونتا در نوجوانی توسط برده‌فروشان ربوده و به آمریکا برده می‌شود. او در سرزمین جدید با همه فشارها و رنج‌های بردگی، می‌کوشد زبان، دین و هویت خود را فراموش نکند. روایت کتاب با او آغاز می‌شود و نسل به نسل ادامه می‌یابد تا نشان دهد چگونه یک خانواده در دل تاریک‌ترین دوران تاریخ، هویت و ریشه‌های خود را پاس می‌دارد. این اثر هم رمانی پرکشش است و هم سندی تاریخی از واقعیتی که قرن‌ها بر میلیون‌ها انسان تحمیل شد.
کتاب در واقع سرگذشت اجداد الکس هیلی است. 
الکس هیلی (۱۹۲۱–۱۹۹۲) نویسنده و روزنامه‌نگار آمریکایی، با «ریشه‌ها» نام خود را در تاریخ ادبیات جاودانه کرد. او سال‌ها برای یافتن سرگذشت اجدادش تحقیق کرد و از منابع شفاهی آفریقایی، اسناد تاریخی و تخیل ادبی خود بهره گرفت. نتیجه، کتابی شد که همزمان هم یک روایت خانوادگی است و هم آیینه‌ای از تاریخ سیاه‌پوستان. هیلی برای این اثر جایزه پولیتزر دریافت کرد و آن را به یکی از پرفروش‌ترین و تأثیرگذارترین کتاب‌های قرن بیستم بدل ساخت. 
«ریشه‌ها» اثری است پرقدرت و الهام‌بخش؛ کتابی که با زبان داستانی، زنجیرهای بردگی را به جان خواننده می‌نشاند و در عین حال شعله امید و مقاومت را زنده می‌کند. هیلی نشان می‌دهد که اگرچه بدن‌ها به اسارت گرفته شدند، اما روح و ریشه‌های فرهنگی خاموش نشدند. این همان پیام جاودانه‌ای است که کتاب را به فراتر از یک رمان یا تاریخ‌نگاری صرف می‌برد. 
امروز هم وقتی به وضعیت سیاه‌پوستان در آمریکا نگاه می‌کنیم ـ تبعیض‌های اجتماعی، خشونت‌های پلیسی و جنبش‌هایی چون Black Lives Matter ـ درمی‌یابیم که پیام «ریشه‌ها» هنوز تازه است. کتاب یادآوری می‌کند که رهایی فقط در مبارزه و پافشاری بر هویت امکان‌پذیر است. «ریشه‌ها» به نسل امروز می‌گوید اگر گذشته خود را بشناسید، آینده را بهتر خواهید ساخت. 
تأثیر «ریشه‌ها» تنها به صفحه‌های کتاب محدود نماند. در سال ۱۹۷۷، مینی‌سریالی بر اساس این کتاب ساخته شد که به یکی از پرمخاطب‌ترین برنامه‌های تلویزیون آمریکا بدل شد و میلیون‌ها بیننده را پای تلویزیون نشاند. این سریال برای نخستین بار بسیاری از خانواده‌های آمریکایی را واداشت درباره تاریخ بردگی بیندیشند. بعدها در ۲۰۱۶، بازسازی مدرنی از این مینی‌سریال ساخته شد که بار دیگر نگاه‌ها را به این اثر کلاسیک جلب کرد. اقتباس‌های تصویری «ریشه‌ها» نه تنها به شهرت کتاب افزودند، بلکه به گسترش بحث عمومی درباره برده‌داری و تبعیض نژادی کمک کردند. 
«ریشه‌ها» فراتر از یک کتاب است؛ آینه‌ای است در برابر تاریخ و زنگ هشداری برای امروز. خواندنش تجربه‌ای انسانی است که نشان می‌دهد ظلم همیشگی نیست و ریشه‌های هویت، اگر پاس داشته شوند، هرگز نمی‌میرند.