یادداشت ناصر حافظی مطلق

        نقش هفتم زبان
 
۱)
"نقش هفتم زبان" (The Seventh Function of Language) نام داستان بلندی است نوشتۀ "لوران بینه" (Laurent Binet) که در سال 2015 میلادی منتشرشده است. عنوان فرعی کتاب عبارت است از: "چه کسی رولان بارت را کشت؟". "بینه" که فرانسوی و درس‌خواندۀ رشتۀ ادبیات است، در این داستان با استفاده از اشخاص و رخدادهای واقعی روایتی خیالی را شکل می‌دهد که در آن مرگ "رولان بارت" مشهور تنها یک تصادف خیابانی ساده نیست، بلکه توطئه‌ای مشکوک و برنامه‌ریزی‌شده است برای دست‌یابی به سند محرمانه‌ای به نام "نقش هفتم زبان". این کتاب در سال ۱۴۰۳ توسط "ابوالفضل الله‌دادی" ترجمه‌شده و در "نشر نو" به چاپ رسیده است.
 
۲)
داستان "بینه" که برای نوشتن آن پنج سال زمان صرف شده، تجلی "نظریه روایت" به معنای شناختی آن است. نویسنده با استفاده از داده‌های واقعی شامل اشخاص و رخدادها و مکان‌ها، روایتی خیالی را آفریده که به‌نوعی بازنمایی نظام روایی انسان از داده‌های محیطی و نسبی بودن روایات شخصی اشخاص است. در این روایت که محور آن نظریه‌پرداز و نشانه‌شناس مشهور فرانسوی، "رولان بارت"، است، با حفظ واقعیتِ بسیاری از نام‌ها، مکان‌ها و رویدادها، مسیر روایت با دنیای واقعی متفاوت پیش می‌رود تا جایی که یکی از شخصیت‌های داستان در نقطه‌ای دچار شک می‌شود که آیا در یک رُمان زندگی می‌کند و یا در دنیای واقعی است؟
 
۳)
"رومن یاکوبسن"، زبان‌شناس روس و عضو سرشناس "مکتب پراگ"، برای زبان معتقد به شش نقش و کارکرد است، اما در روایت داستان نقش هفتمی وجود دارد که کمی جادویی است و تلاش برای دست‌یابی به آن سبب‌ساز اتفاقات عجیبی می‌شود. مأمور پلیسی که به دنبال رمزگشایی از توطئه قتل "بارت" است، در این مسیر با مطرح‌ترین زبان‌شناسان و فیلسوفان زبان جهان در دهۀ هشتاد میلادی آشنا می‌شود و به دنیای عجیب آنان پی می‌برد. در مسیر روایی این داستان چهرۀ واقعی شخصیت‌هایی که امروز افسانه‌ای پنداشته می‌شوند ترسیم‌شده و بر این نکته تأکید شده که نظریاتی که اکنون بدیهی به نظر می‌رسند، در هنگامۀ طلوع خود چه مخالفت‌ها و دشمنی‌های سنگینی را تحمل کرده‌اند. 
 
۴)
داستان در کنار مسیر اصلی خود اشاراتی به مجادلات "چپ نو" و تفکر "محافظه‌کار" و همچنین جدل میان "فلسفۀ قاره‌ای" و "فلسفۀ تحلیلی" هم دارد. دانش "نشانه‌شناسی"، رویکرد "پسامدرنیسم" و تلفیق این دو با چپ‌گرایی نوین در مقابل محافظه‌کاران و راست‌گرایان، آن‌هم در آستانۀ پیروزی یک رئیس‌جمهور چپ‌گرا در فرانسه به نام"فرانسوا میتران" و همچنین جدال و بحث میان بزرگانی چون "چامسکی"، "سرل"، "آلتوسر"، "دلوز"، "دریدا"، "فوکو"، "لیوتار"، "اکو"، "سارتر"، "یاکوبسن"، "کریستوا"، "لکان" و سایر غول‌های زبان‌شناسی و فلسفه بر اهمیت و زیبایی این رمان افزوده است. توصیف فضای دهۀ هشتاد میلادی از مناظر مختلفی مانند موسیقی، سینما، ادبیات، سیاست و اقتصاد هم دارای غنائی نوستالژیک و دقیق است که لذت خواندن این اثر را دوچندان می‌کند.