یادداشت هومن

        محور اصلی کتاب، بررسی کارکردهای اخلاقی و اجتماعی نهادهای سیاسی و حقوقی در جوامع مدرن است.

دورکم در این کتاب می‌خواهد نشان دهد که جامعه‌شناسی نه تنها یک علم نظری، بلکه علمی کاربردی است که می‌تواند پایه‌ای برای "علم اخلاق" و "علم سیاست" مبتنی بر واقعیت‌های اجتماعی باشد.

کتاب عمدتاً حول سه محور اصلی می‌چرخد:

۱.جامعه‌شناسی اخلاق
این بخش قلب تپنده کتاب است. دورکم معتقد است در جوامع مدرن، به دلیل تضعیف وجدان جمعی سنتی، یک آنومی(بی‌هنجاری) اخلاقی به وجود آمده است. راه حل او برای خروج از این بحران، ایجاد "اخلاق حرفه‌ای" است.

۲.جامعه‌شناسی دولت و حقوق
دورکم در این بخش به تحلیل ماهیت دولت می‌پردازد

۳.جامعه‌شناسی مالکیت و قرارداد
دورکم نشان می‌دهد که مفاهیمی مانند مالکیت و قرارداد، ریشه در باورها و نهادهای اجتماعی دارند، نه صرفاً در حقوق فردی.
مالکیت یک امتیاز اجتماعی است که جامعه به فرد اعطا می‌کند. این حق، مقدس است زیرا جامعه آن را مقدس می‌شمارد. او منشأ مالکیت را در احترام به اشیایی می‌داند که با امر مقدس (مثلاً مذهب) مرتبط بوده‌اند.

قراردادها تنها بر اساس توافق دو طرف معتبر نیستند، بلکه پشتوانه اعتبار آن‌ها، نظام حقوقی و اخلاقی جامعه است. جامعه است که به قراردادها اعتبار و ضمانت اجرا می‌بخشد.

یکی از دغدغه های جوامع امروزی، بحران‌های جوامع مدرن است که دورکم راه حل آن را در  ایجاد اشکال جدید همبستگی مبتنی بر تقسیم کار و اخلاق حرفه‌ای میداند.

در مجموع، «درس‌های جامعه‌شناسی» دورکم اثری است که به ما می‌آموزد چگونه نهادهای به ظاهر خشک سیاسی و حقوقی، در واقع تجسم عینی ارزش‌ها و باورهای اخلاقی یک جامعه هستند و چگونه می‌توان این نهادها را برای ایجاد جامعه‌ای منسجم‌تر و عادلانه‌تر بازسازی کرد.

امیل دورکم بدون شک از بزرگترین جامعه شناسان دنیا بشمار میرود و این کتاب او نیز مانند سایر آثارش ارزشمند و کاربردی است
تنها نکته منفی کتاب، ترجمه نه چندان مناسب و شیوای آن است که نتوانسته پا به پای متن قدرتمند آن پیش برود.