یادداشت ناصر حافظی مطلق

        جهش اجتماعی

1)
"جهش اجتماعی" (Social Leap) نام کتابی است نوشته‌ی "ویلیام فون هیپل" (William von Hippel) که در سال 2018 میلادی نگاشته شده است. "هیپل" تحصیل‌کرده رشته‌ی روانشناسی است. این کتاب در سال ۱۳۹۹ توسط "میثم محمدامینی" ترجمه و در انتشارات "فرهنگ نشر نو" منتشر و تاکنون چندین بار تجدید چاپ‌شده است. 

2)
اگرچه "روانشناسی تکاملی" خود یک رویکرد متأخر و انقلابی است، کتاب "جهش اجتماعی" به سمت نگاهی انقلابی‌تر رفته است که شاید بتوان آن را "جامعه‌شناسی تکاملی" نام نهاد. این‌که چگونه سازوکارهای فرگشتی نه‌تنها ساختار ذهنی و رفتاری ما که بنای اجتماعی ما را هم به شکل تدریجی شکل داده است، می‌تواند منشأ بازنگری‌های جالب و جدی در نگاه انسان به خود و مفاهیم دیگری مانند گروه و جامعه باشد. 

3) 
شاید همچنان بسیاری از مردم جهان از هر رویکردی که انسان را از آسمان پایین آورده و روی زمین قرار بدهد ناخشنود شوند، اما واقعیت علمی قصد دارد انسان را در زمین جستجو کند و اتفاقاً این نگاه است که احتمال‌هایی بالا برای یافتن راه‌هایی به‌منظور صعود به آسمان ارائه می‌کند. باور به وجود جد مشترک انسان و شامپانزه و انسان‌واره‌ها، فروکاستن ارزش انسان نیست، بلکه تأییدی است بر تطور موجودی که در مسیر تکامل خود توانسته ارزش‌های نو و والا بیافریند. "جهش اجتماعی" تلاش بر تبیین همین سیر دارد و خواننده را در مجاورت حقایق جالبی قرار می‌دهد که تفکر برانگیز است. 

4)
تحلیل شادی و شادکامی و تبیین فرگشتیِ آن، یکی از مباحث جالب در انتهای کتاب است و همین تحلیل تکاملی ساده، جایگاه انتقادی محکمی در مقابل روال‌های جاری و تبلیغ‌شده امروزی دارد که قصد دارند خوشبختی را شبیه کالایی تجاری بفروشند. شادی محرکی تکاملی و موقت است برای بقای شخص و گونه و هیچ‌گاه هدف غایی و نهایی و درازمدت برنامه تکاملی نبوده است. البته نویسنده با تدبیر زیاد، ده راهکار مناسب و برآمده از واقعیات فرگشتی را برای شادتر زیستن ارائه کرده است که ارزش خواندن و تأمل دارد.