یادداشت ناصر حافظی مطلق

        فیلمی برای زبان‌شناسان، آواشناسان و علاقه‌مندان علوم شناختی:

بانوی زیبای من (My Fair Lady )
 
۱) 
"بانوی زیبای من" (My Fair Lady ) فیلمی است کمدی- موزیکال که در سال 1964 میلادی و به کارگردانی "جرج کیوکر" (George Cukor) ساخته شد و جایزه اسکار کارگردانی را برای "کیوکر" به ارمغان آورد. فیلم بر اساس نمایشی موزیکال به همین نام که در سال 1956 اجرا شد، ساخته‌شده است. نمایش مربوطه حاصل همکاری مشترک "آلن جی لرنر" (Alan Jay Lerner) و "فردریک لوی" (Frederick Loewe.) بود که خود اقتباسی است از فیلم‌نامه‌ای تطبیقی که در سال 1938 میلادی بر اساس نمایشنامۀ مشهور "پیگمالیون" (Pygmalion) تهیه شد. نمایشنامۀ "پیگمالیون" در سال 1910 میلادی توسط "جرج برنارد شاو" (George Bernard Shaw) نگاشته شد و "شاو" این نمایشنامه را با اقتباس از اسطورۀ یونانی "پیگمالیون" به تحریر درآورده است. این نمایشنامه در سال ۱۳۸۹ توسط "آرزو شجاعی" به فارسی ترجمه و در نشر "قطره" به چاپ رسیده است. 
 
۲) 
"اُوید" (Ovid)، شاعر رومی سده‌ی نخست میلادی، در کتاب خود، "دگردیسی‌ها" (Metamorphoses)، که شرح شاعرانۀ افسانۀ جهان است از آغاز تا مرگ "جولیوس سزار" (Julius Caesar)، در کتاب دهم از پانزده کتاب، "پیگمالیون" را به شکل مجسمه‌سازی توصیف می‌کند که عهد بسته بود مجرد بماند. او مجسمۀ زنی کامل ساخت و خود از نهایت زیبایی مجسمه به دام عشق آن افتاد. "پیگمالیون" هرروز بر روی مجسمه کار می‌کرد و مجسمه روزبه‌روز زیباتر می‌شد. "پیگمالیون" درنهایت ناامیدی هرروز برای معشوق بی‌جانش هدیه می‌آورد و به او ابراز محبت می‌کرد. عشق "پیگمالیون" درمانده به مجسمه تااندازه‌ای زیاد شد که دل "آفرودیت" (Aphrodite)، ایزد بانوی عشق، به رحم آمد و به مجسمه جان بخشید. مجسمه دختری زیبا شد به نام "گالاتئا" (Galatea). 

۳) 
نقش چهره اصلی نمایشنامه "شاو" یعنی "الیزا دولیتل" (Eliza Doolittle) را در نمایش موزیکال "جولی اندروز" (Julie Andrews) و در فیلم, "آدری هپبورن" (Audrey Hepburn) بازی می‌کند. دختر فقیر گل‌فروشی که یک استاد آواشناسی مجرد به نام "هنری هیگینز" (Henry Higgins) با هنرنمایی "رکس هریسون" (Rex Harrison) به همراه همکار زبان‌شناسش به نام "سرهنگ پیکرینگ" (Colonel Pickering) قصد دارند تا با تغییر لهجه، آوا و زبان بدن او، وی را به‌عنوان دختری متشخص و اشرافی نمایش دهند. "هیگینز" در این فیلم نمادی است از "پیگمالیون" و "الیزا" نمادی از "گالاتئا".  
 
۴) 
در روانشناسی، "اثر پیگمالیون" (Pygmalion Effect) بیانگر تأثیر انتظارات و رفتار دیگران بر چگونگی عملکرد ما است. برخلاف رویکردهای پیشین، انتظارات و تلقین‌های دیگران نه‌فقط به‌اندازۀ تصمیمات و رویکردهای شخصی ما در برونداد رفتاری و شخصیتی اثر دارند، که حتی شاید نقش پررنگ‌تری هم داشته باشند. دو محقق به نام‌های "رابرت روزنتال" (Robert Rosenthal) و "لنور جیکوبسون" (Lenore Jacobson) دقیقاً در سالی که فیلم "بانوی زیبای من" بر روی پرده رفت، در کتابی به نام "پیگمالیون در کلاس درس" (Pygmalion in the Classroom) این اثر را در سوگیری توان تحصیلی دانش‌آموزان شرح دادند. "اثر پیگمالیون" نه‌فقط در مورد آموزش و تحصیل که قابل‌تعمیم به بسیاری از جنبه‌های دیگر زندگی اشخاص نیز هست. "دیوید رابسون" (David Robson) در کتاب "اثر انتظار" (Expectation Effect) معتقد است که ما پس از تحقیق "روزنتال" و "جیکوبسون"، حدود شصت سال از این پدیده غافل مانده‌ایم.