یادداشت محمد خزائی

        اگر داستایوسکی خداوندگار شخصیت‌پردازی است، هوگو خدای توصیف است! و عجیب آنکه این اولین چیزی بود که از او می‌خواندم و حسابی درگیر شدم. تصاویر بسیار شفاف و دقیق بودند و روایت بسیار گیرا. آنقدر که من از فرط هیجان اغلب یارای مطالعه مستمر کتاب را نداشتم.

از طرفی شاید این رمان کوتاه را بتوان یکی از بهترین مصادیق بهره‌گیری از روایت برای برانگیختن احساس در جهت یک کنش اجتماعی دانست. به همین جهت هم فارغ از آنکه بخواهیم دیدگاه هوگو درباره مجازات اعدام را بپذیرم یا نه باید برای این هنر و هوشمندی او ایستاده دست بزنیم.