یادداشت مرضیه‌بانو

        مهمترین دلیل علاقه‌ام به مطالعه‌ی کتابِ «آشنايی با مبانی استدلال اخلاقی» عنوان آن بود. تصور می‌کردم این کتاب می‌تواند نقطه تلاقی دو مفهوم خرد و مهر باشد. 

کتاب 104 صفحه دارد و به ویژه اگر قبلا در این زمینه مطالعه داشته‌اید،بسیار آسان‌خوان است. 

این کتاب هفتمین کتاب از مجموعه 20 جلد کتاب تفکر نقاد است که انتشارات اختران به چاپ رسانده است. 

پیشنهادم این است که قبل از این کتاب، کتاب سوم این مجموعه یعنی «تفکرانتقادی: تدابيري براي آگاهانه زيستن و خوب آموختن» را بخوانید زیرا معیارهای استدلال و مراحل تفکر که در این کتاب هم از آنها استفاده می کند، در آن کتاب بهتر  و جامع تر توضیح داده شده اند و اساسا اگر آن کتاب را خوانده باشید بخش‌هایی از این کتاب برایتان تکراری است. خود نویسندگان هم بارها در کتاب خاطرنشان می‌کنند که «ساختار استدلال اخلاقی همان است که هر نوع استدلالی بر آن بنا می‌شود» و واقعیت این است که ساختار استدلال در آن کتاب که پیشنهاد کردم بهتر توضیح داده شده است.

در این کتاب، اخلاقیات مجموعه ای از مفاهیم و اصول راهنما درنظرگرفته شده برای تعیین اینکه کدام رفتار موجب کمک به موجودات واجد احساسات می شود و کدام رفتار به آنها آزار می‌رساند. پس مفهوم اخلاق در این کتاب لزوما بر اساس مذهب، عرف یا فرهنگ نیست. 

کتاب، عمل غیراخلاقی را به ذات نفی کننده حقوق مسلم دیگران می‌داند و فهرستی از آن ارائه می‌کند: برده داری، نسل کشی، شکنجه، تبعیض جنسیتی، تبعیض نژادی،ادمکشی، تعرض، تجاوز جنسی، کلاهبرداری، تدلیس، ارعاب، زندانی کردن بدون تفهیم اتهام یا صرفا به سبب عقاید سیاسی و مذهبی‌. 

تاکید مهم کتاب بر «خودمحوری» به عنوان مانع اصلی استدلال اخلاقی است. خودپسندی، تعصب، خودتوجیه گری و خودفریبی همه نقص در تفکر و علت بسیاری از مصائب بشری است زیرا انسان گرایش ذاتی به توجه به خود و نزدیکان خود دارد و همین مانعی برای رفتار اخلاقی با انسان های دیگر و «غیرخودی» هاست. 

در موخره‌ی کتاب، توضیح برخی واژگان آمده است و در انتهای کتاب متن دو اعلامیه (اعلامیه جهانی حقوق بشر در ۳۰ ماده و اعلامیه اسلامی حقوق بشر در ۲۵ماده) ذکر شده است.

درمجموع اگر تفکر نقاد برایتان موضوع مهمی است، این کتاب هم می‌تواند مفید باشد اما نه در صدر چنین کتاب‌هایی.