یادداشت کتاب‌فام

        ۱۰۰۲صفحه در ۴۱ساعت و ۳۰دقیقه.
‌
«قطره‌اشکی در اقیانوس»، که «هاینریش بل» آن را با «جنگ و صلح» قیاس کرده، یکی از تأثیرگذارترین آثار «مانس اشپربر» است که در آن به بحران‌های ایدئولوژیک، خیانت و سرکوب سیاسی پرداخته شده است. این رمان در دل رویدادهای سیاسی و اجتماعی اروپا در نیمه اول قرن بیستم جریان دارد و به‌ویژه به سرنوشت کمونیست‌های انقلابی و تضادهای درونی جنبش‌های چپ می‌پردازد. داستان بر زندگی و تحولات فکری شخصیت‌هایی متمرکز است که در ابتدا با شور و شوق به ایدئولوژی کمونیسم ایمان دارند اما با گذر زمان و مواجهه با سرکوب، شکنجه و خیانت، دچار تردید و یأس می‌شوند. «اشپربر» که خود تجربه‌ی فعالیت در محافل کمونیستی را داشته، با نگاهی انتقادی و روان‌شناسانه به بررسی این تضادها می‌پردازد. او نشان می‌دهد که چگونه آرمان‌گرایی می‌تواند به ابزار خشونت و استبداد تبدیل شود و چگونه افراد، به نام حقیقت، مرتکب بزرگ‌ترین بی‌عدالتی‌ها می‌شوند. این سه‌گانه سنگین است؛ بیش از هزار صفحه‌ی متراکم و پرحجم. اما نه‌تنها از نظر تعداد صفحات، بلکه از نظر محتوا نیز وزنی سنگین دارد. این اثر نه‌تنها وقایع تاریخی بین سال‌های ۱۹۳۰ تا ۱۹۴۵ را در بر می‌گیرد، بلکه تأثیر حکومت‌های توتالیتر و سیر فاجعه‌بار احزاب کمونیستی تا رسیدن به وحشت استالینی را نیز توصیف می‌کند. «اشپربر» همه‌ی این‌ها را با قلمی پرکشش، بی‌وقفه و مستند، و بر اساس تجربیات شخصی خود روایت می‌کند، اما فراتر از این، او به چیزی جادویی دست می‌یابد: با اینکه داستان در پس‌زمینه‌ی جنگ جهانی دوم رخ می‌دهد، درعین‌حال درباره‌ی یک قرن، درباره‌ی عصری سرشار از امید و تمدن و سقوط آن نیز می‌نویسد. در کمتر اثری ادبی می‌توان تا این اندازه وداع با دنیای کهن، با اومانیسم و آرمان‌های بشری را حس کرد. این رمان نه‌تنها یک روایت تاریخی بلکه اثری فلسفی و روان‌شناختی‌ست که به بررسی سرشت قدرت، ماهیت خیانت و پیچیدگی‌های وجدان انسانی می‌پردازد. سبک روایت اشپربر، دقیق و تحلیلی است و او با بهره‌گیری از تجربیات شخصی، تصویری واقعی و تأثیرگذار از سرنوشت انقلابیونی که قربانی سیستم خود شدند، ارائه می‌دهد. «اشپربر» با توصیفی بی‌پرده و دقیق، انسان‌ها و مکان‌ها را به تصویر می‌کشد: می‌توان باران سنگین را بر پنجره‌های کثیفِ راه‌پله‌های تاریک حس کرد، جایی که در آن‌ها خطر دستگیری پیک‌های حزب در کمین است. کارگران با شرایط زندگی نامساعد خود، خسته و بی‌حوصله به نظر می‌رسند. در عین حال، مصمم بودن نازی‌ها در اجرای برنامه‌هایشان با یونیفرم‌های جدید و درخشان به‌وضوح آشکار است.
‌
«مانس اشپربر» بسیاری را در این تنهایی وسیع و پرآشوب شریک ساخت. این سه‌گانه ابتدا در سال‌های ۱۹۴۹ و ۱۹۵۲ به زبان فرانسوی منتشر شد و نسخه‌ی آلمانی آن تا سال ۱۹۶۱ راهی بازار نشد. اما تنها در دهه‌ی ۱۹۸۰ بود که « قطره‌اشکی در اقیانوس» به یک اثر فرهنگی شاخص تبدیل شد. در سال ۱۹۸۳، جایزه‌ی صلح انجمن کتاب‌فروشان آلمان به این نویسنده‌ی اتریشی-مجاری اهدا شد و یک سال بعد، در سن نزدیک به ۸۰ سالگی درگذشت. غیر ممکن است کسی وارد این دنیای ۱۰۰۰ صفحه‌ای بشود، آن را تاب بیاورد و پس از خروج از دالان‌ها و هزارتوهای آن، آن را فراموش کند...