یادداشت محمدقائم خانی

        داستانی پرفروش با موضوعی مرتبط با معنویت که می‌توان جزء ادبیات تعلیمی مدرن حسابش کرد. مسأله معنویت در این داستان، موضوع عقل عملی و در پیوند با فضیلت‌های انسانی‌ست. پیغام داستان که دیکنز سعی می‌کند بیانش بکند، بسیار واضح است. رذایل اخلاقی زندگی را زهر مار می‌کند و فضائل اخلاقی، به زندگی نشاط و معنویت می‌بخشد. احتمالاً مهم‌ترین عامل فروش بالای این رمان نیز همین است که چنین پیامی خیلی واضح در حوادثی ساده، پیش روی مخاطب قرار داده شده است. نگاهی به خلاصه داستان، همه‌چیز را آشکارا نشان می‌دهد.

ممکن است به نگاه مخاطب، این پیام خیلی پیش پا افتاده به نظر برسد، اما همین نکته ساده، معمولاً مغفول بسیاری از متفکرین قرار می‌گیرد؛ فضائل انسانی زندگی را معنوی‌تر می‌کنند و خو کردن به رذائل، زندگی را جهنم می‌سازد. یعنی فارغ از بنیادهای روایی عالم دیکنز در داستان‌ها، این مقدار بدیهی‌ست که داستان دعوت مشخصی دارد به معنویت از طریق انجام اعمال نیکِ به‌ظاهر پیش‌پاافتاده. همین نکته می‌تواند رنگ زندگی انسان‌ها را در همین دنیا تغییر بدهد و رایحه‌ای از بهشت، بر جهنم دنیای ماده‌گرایانه بوزاند.