یادداشت زهرا دشتی

        کتاب شش کلاه تفکر نوشته‌ی ادوارد دوبونو یکی از آثار برجسته در زمینه تفکر خلاق و مدیریت ذهن است که به طور گسترده در محیط‌های کاری، آموزشی و تصمیم‌گیری مورد استفاده قرار می‌گیرد. دوبونو در این کتاب با زبانی ساده و قابل درک، روشی نوآورانه برای ساختاردهی به فرایند تفکر ارائه می‌دهد که می‌تواند برای حل مسائل پیچیده، تصمیم‌گیری‌های مؤثر و همکاری تیمی بسیار کاربردی باشد.
دوبونو در این کتاب مفهوم "شش کلاه" را به عنوان شش سبک یا شیوه تفکر معرفی می‌کند که افراد می‌توانند در موقعیت‌های مختلف از آن‌ها استفاده کنند. هر کلاه نماد یک حالت خاص از تفکر است و پوشیدن آن کلاه به شما کمک می‌کند تا از زاویه‌ای مشخص به مسئله نگاه کنید. این روش به افراد و تیم‌ها امکان می‌دهد تا از تعصبات ذهنی دور شوند و تمامی جنبه‌های یک مسئله را به طور ساختارمند بررسی کنند.
کلاه‌های شش‌گانه:
کلاه سفید (تفکر بی‌طرفانه و اطلاعاتی): تمرکز بر داده‌ها، حقایق و اطلاعات. سوال‌هایی نظیر «چه اطلاعاتی داریم؟» و «چه چیزهایی باید بدانیم؟» مطرح می‌شود.
کلاه قرمز (تفکر احساسی): بازتاب احساسات، عواطف و شهود. این کلاه به شما اجازه می‌دهد تا به طور آزادانه احساسات خود را بیان کنید.
کلاه سیاه (تفکر انتقادی و منفی): نگاه به خطرات، مشکلات و نقاط ضعف ایده‌ها. هدف از این کلاه جلوگیری از تصمیمات غیرعملی یا ریسک‌های ناخواسته است.
کلاه زرد (تفکر مثبت): تمرکز بر مزایا، فرصت‌ها و نقاط قوت. با این کلاه به دنبال جنبه‌های امیدوارکننده و خوش‌بینانه هستیم.
کلاه سبز (تفکر خلاقانه): ایجاد ایده‌های جدید، تفکر خلاق و ارائه راه‌حل‌های نوآورانه.
کلاه آبی (تفکر مدیریتی و فرآیندی): مدیریت فرایند تفکر، برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی به شیوه تفکر برای دستیابی به نتایج.
یکی از نکات برجسته‌ی این کتاب، قابلیت کاربردی بودن آن در موقعیت‌های مختلف است. دوبونو به خوانندگان ابزارهایی ارائه می‌دهد که بتوانند:
در جلسات گروهی به طور مؤثر بحث و گفتگو کنند.
تصمیم‌گیری‌های بهتر و آگاهانه‌تری داشته باشند.
خلاقیت و همکاری را در محیط‌های کاری تقویت کنند.
روش شش کلاه به طور ویژه برای افرادی که درگیر حل مسائل پیچیده، مدیریت تیم‌ها یا هدایت پروژه‌های بزرگ هستند، مفید است.
نقاط قوت
ساختاردهی روشن: ایده‌ها به شکلی ساده و قابل فهم ارائه شده‌اند.
کاربرد گسترده: از محیط کسب‌وکار گرفته تا زندگی شخصی و آموزشی، این روش قابل استفاده است.
تمرین‌های عملی: کتاب شامل مثال‌ها و تمرین‌هایی است که خواننده می‌تواند به طور مستقیم از آن‌ها استفاده کند.
با وجود این، کتاب و روش آمدخالی از ضعف نیست، شاید برجسته‌ترین مورد این است که  هرچند کتاب اصول و چارچوب کلی را توضیح می‌دهد، اما ممکن است در برخی موارد فاقد جزئیات لازم برای اجرای این روش در موقعیت‌های پیچیده باشد. خوانندگان ممکن است به راهنمایی‌های بیشتری برای کاربرد در زندگی واقعی نیاز داشته باشند.
در نهایت باید گفت "شش کلاه تفکر" یک ابزار ساده اما قدرتمند برای بهبود مهارت‌های تفکر است. این کتاب به شما یاد می‌دهد که چگونه دیدگاه‌های مختلف را در نظر بگیرید و به شکلی منظم‌تر و متعادل‌تر به مسائل نزدیک شوید. اگر به دنبال بهبود تصمیم‌گیری‌های خود یا ارتقاء سطح تفکر خلاق و گروهی هستید، این کتاب می‌تواند راهنمای ارزشمندی باشد.
این کتاب در ایران چند ترجمه دارد که من ترجمه آقای حمیدرضا بلوچ که توسط شبگیر چاپ شده را مطالعه کردم که ترجمه‌ی قابل قبولی بود.