یادداشت Asal

        عقاید یک دلقک صرفا داستان یا زندگینامه‌ی یک دلقک نیست؛ بلکه همسو و هم راستا با نام کتاب، دقیقا روایتِ عقاید و باورهای مردیست که به طبع همون چارچوب های خاص و ناهمگون فکری، عقیدتی و فرهنگیش با جامعه‌ی وقت (که از قضا به شدت هم سیاه و تاریکه) که در اون زیست می‌کنه، رو به دلقک شدن آورده.
هانس شنیر، ترجیح داده نه مثل مادرش که نقابِ کمک به رفع نژادپرستی زده در حالی که مدام تمام انسان ها رو به چند دستگی دعوت کنه باشه؛ نه مثل پدرش در پی اندوختن پول و ثروت باشه؛ نه مثل برادرش سودای رهبر کاتولیک‌ها رو شدن داشته باشه؛ و نه مثل ماری یک منفعلِ محض باشه که اجازه بده فقط و فقط عقاید مذهبی به عقل و قلبش فرمانروایی کنند (حتی به قیمت ضایع شدن انسانیت).
به زعم من، هانس شنیر فقط و فقط یک انسانه و به تبع انسان بودن، پر از خوبی و بدی و زشتی و زیباییست که خواننده اگر این کتاب رو در زمان درستی از زندگیش بخونه، از خوندن این رمان به شدت لذت خواهد برد.