یادداشت محمد ابراهیم آبادی

        کتاب پیش‌رو تلاشی در بیان جایگاه دو هنر ایرانی نقاشی و نقالی است. محسن زارع مولف کتاب ابتکار خاصی را به‌کار برده. او با ترکیب کردن این دو هنر که دیداری و شنیداری هستند خواننده را به عوالم عاطفی جدیدی نزدیک می‌کند. این عوالم به واسطه پیوند این هنرها با داستان‌های حماسی و ملی ایرانیان و همنچنین داستان‌های مذهبی و واقعه تاریخی عاشورا از یک‌سو ملی و میهنی و از سوی دیگر دینی و مذهبی هستند.
زارع در پیشگفتار از نقاشی پرتره‌های سفارشی در نقاشی قاجار شروع می‌کند و سپس به نقاشی قهوه‌خانه‌ای می‌رسد. نقاشی قاجار که ریشه آن در نقاشی صفویه قابل پیگیری است، به سبب صلح نسبی طولانی مدت رشد چشمگیری می‌کند. در این دوران ارتباط با کشورهای اروپایی و تاثیراتی که این ارتباط بر فرهنگ ایران میگذارد، باعث پیدایش پرتره‌هایی ترکیبی از تکنیک‌های اروپایی و ایرانی می‌شود. بیشتر این پرتره‌ها مربوط به شاهان قاجاری خصوصا فتحعلی‌شاه است. همچنین نقاشی‌هایی از شاهزادگان و افراد متمول در این دوران موجود است.
با افول این پرتره‌ها نقاشی موسوم به قهوه‌خانه این‌بار برخلاف جریان‌های نقاشی آکادمیک و خارج از حوزه هنری رسمی رشد کرد. نقاشی قهوه‌خانه‌ای مقارن با جنبش مشروطیت و به دست هنرمندان مکتب ندیده رشد کرد و به اوج خود در دوران پهلوی رسید. این شکل از نقاشی توسط استادان آن هنوز در حال پیگیری است.
از دلایل ماندگاری و محبوبیت این نقاشی‌ها نقالی آن‌هاست که در قهوه‌خانه‌ها انجام می‌شد.